خطر اشتباه محاسباتی
به گزارش برتریها روزنامه شرق در یادداشتی نوشت: یک هفته بعد از دیپلماسی هوشمندانه دولت و انتشار بیانیه تفاهم بین صالحی و رافائل گروسی در ادامه کارهای نظارتی ضروری آژانس به مدت سه ماه، رد پیشنهاد جلسه 1+5 با ابتکار اروپا و موافقت آمریکا برای حضور در این جلسه، بار دیگر «احیای برجام» با مشکل روبه رو شد.
روزنامه شرق ۱۲ اسفند یادداشتی را به قلم جاوید قربان اوغلی دیپلمات بازنشسته منتشر نمود که در گزیده ای از آن آمده است: واکنش بسیار تند نمایندگان و خصوصاً رئیس مجلس و ارجاع موضوع به قوه قضائیه، بعد از سخنان مقام معظم رهبری فروکش کرد. این تحول در شرایطی صورت گرفت که حتی برای یک تحلیلگر عادی سیاسی نیز مشخص بود دولت و سازمان انرژی اتمی بدون کسب مجوز، امکان ورود به این مساله و توافق با یک مرجع بین المللی را ندارند. اینکه چگونه نمایندگان از این نکته غافل بوده و یک روز از وقت موکلان خودرا در دو جلسه علنی و غیرعلنی به این تفاهم اختصاص دادند و آن حرف ها را درباره دولت گفتند، جای تأمل بسیار دارد. اقدام دولت بار دیگر نقش و اهمیت «دیپلماسی» در برون رفت از بحران در وضعیت بن بست را نشان داد؛ راهکاری که در وضعیت حساس فعلی باید نصب العین قرار داده شود، به ویژه اینکه در چالش اولویت «مرغ و تخم مرغ» در مناقشه ایران و آمریکا برای احیای برجام و اینکه کدام یک باید گام اول را بردارد، تحولاتی در زیر پوست منطقه در جریان است که در صورت غفلت از آن و اشتباه محاسباتی از هریک از دو طرف مناقشه، امید به برون رفت از بحران به تیرگی گراییده و بایدن تحت فشارهای داخلی و لابی نیرومند اسرائیل، عربستان و برخی کشورهای اروپایی، به اتخاذ تصمیماتی وادار خواهد شد که حاصل آن خرسندی مخالفان برجام و استمرار سیاست فشار حداکثری ترامپ در مقابل ایران است.
۱- حمله هوایی آمریکا به اهدافی در مرز سوریه با عراق که بعد از دو حمله راکتی به پایگاه آمریکا در عراق صورت گرفت، نخستین اقدام نظامی و به بیان دیگر «هشداری» به ایران است. گفته شده است متعاقب حمله راکتی به پایگاه آمریکا در اربیل، پنتاگون چند هدف بزرگ تر را بعنوان گزینه احتمالی پیش روی جو بایدن قرار داده بود، اما رئیس جمهوری آمریکا در نهایت کوچک ترین گزینه را انتخاب نمود. چند نکته مهم در تحولات میدانی باید مرکز توجه قرار گیرد: اول اینکه بیانیه مشترک وزرای خارجه آمریکا، فرانسه، آلمان، ایتالیا و بریتانیا در محکومیت حمله به پایگاه محل استقرار نیروهای آمریکایی در اربیل، نخستین مواجهه دیپلماتیک مشترک اروپا و آمریکا با ایران بعد از روی کار آمدن بایدن است.
۲- پنجشنبه هفته گذشته در یک کشتی تجاری تحت مالکیت اسرائیل در دریای عمان انفجاری رخ داد. درحالی که منابع بین المللی دلیل انفجار پنجشنبه شب در کشتی «هلیوس ری» را نامشخص اعلام و تاکید کردند هیچ یک از خدمه کشتی صدمه ای ندیده اند، بنی گانتس، وزیر دفاع اسرائیل، ادعا کرد «ارزیابی اولیه» این است که ایران مسئول انفجار در این کشتی است. باتوجه به استراتژی اسرائیل در مقابل ایران و کوشش های گسترده این رژیم در تأثیرگذاری بر سیاست های آمریکا و سوق دادن بایدن به اتخاذ اقدامات سخت گیرانه و ازجمله عدم بازگشت به برجام، طرح چنین ادعایی از جانب مقامات رژیم صهیونیستی که خود ید طولایی در طراحی چنین سناریوهایی دارند، امر مستبعدی نیست.
نکته عجیب، واکنش یکی از روزنامه های کشور به این حادثه است که مهر تأییدی بر ادعای مضحک مقامات اسرائیلی و به بیان بهتر بازی در زمین دشمن است. این روزنامه با طرح تبدیل شدن اسرائیل به هدفی مشروع و ادعای حرفه ای بودن این انفجار و طرح احتمال جاسوسی این کشتی در خلیج فارس نوشت: «اقدامات محور مقاومت در سوریه و عراق در کنار پیشروی های سریع انقلابیون یمن در مارب و این روزها حمله به کشتی جنگی رژیم صهیونیستی که در پوشش کشتی باربری و با پرچم کشوری دیگر در حال تردد بود، نشان میدهد اینکه می گویند دوران بزن دررو گذشته، حرف دقیقی است». اینگونه ادعاهای غیرموجه و تحریک آمیز در کنار ابتکار شیطانی نتانیاهو در طرح «اتحاد چهار کشور مقابل ایران»، موضوعی قابل تأمل است.
۳- آمریکا درصدد ارائه قطع نامه ای در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی مقابل ایران است. فارغ از صحت و سقم دلیلهای آمریکا در طرح چنین قطع نامه ای، باید در نظر داشت تصویب چنین قطع نامه ای باتوجه به شروع غنی سازی ۲۰ درصدی ایران بعد از مصوبه مجلس، با درنظرگرفتن حمایت اروپا چندان دور از ذهن نمی نماید. ضمن اینکه فارغ از عکس العمل روسیه و چین که احیانا با آن موافقت کرده یا در خوشبینانه ترین حالت با بیانی غیرمؤثر مخالفت خودرا با آن اعلام خواهند کرد، تصویب چنین قطع نامه ای، بی شک فشارهای بین المللی بر ایران را افزایش داده و آمریکا و اروپا را یک گام برای فشار بین المللی به ایران بدون به کارگیری مکانیسم ماشه پیش بینی شده در برجام نزدیک تر خواهدنمود.
۴- در کنار تحولات فوق، انتشار قسمتی از گزارش سازمان اطلاعاتی آمریکا درباره قتل جمال خاشقجی، گام جدید دولت بایدن در مقابل عربستان سعودی است. بر طبق این گزارش، روزنامه نگار منتقد سعودی با تأیید و دستور محمد بن سلمان در کنسولگری سعودی در استانبول به قتل رسیده است. اقدام واشنگتن بگفته آنتونی بلینکن «تنظیم مجدد روابط» آمریکا با پادشاهی سعودی است. تماس تلفنی بایدن با ملک سلمان نیز ظاهرا حول محور قتل خاشقجی و نقش شاهزاده سعودی در آن، حقوق بشر و «تغییرات چشمگیر» در روابط دو کشور بود. بایدن پیش از این نیز با بیان عزم آمریکا به انتها جنگ یمن، خارج کردن حوثی ها از لیست گروه های تروریستی و تعلیق فروش تسلیحات به عربستان در ارتباط با جنگ یمن، نگاهی کاملا متفاوت با سلف خود ترامپ در پیش گرفته بود. اقدام رئیس جمهور آمریکا در حقیقت تحقق وعده ای است که وی در نوامبر ۲۰۱۹ در جریان مبارزات مقدماتی انتخاباتی داده و تاکید کرده بود «به فروش اقلام نظامی به کسانی که در یمن کودکان را می کشند، خاتمه خواهم داد».
قبلا نیز در همین ستون نوشتم بایدن نمی تواند مانند سلف خود اوباما عمل کند. وی در هر تصمیمی برای ایران، ملاحظه جدی کنگره و متحدان خودرا مدنظر قرار خواهد داد. شرط ایران در لغو یکباره همه تحریم ها برای بازگشت آمریکا به برجام، با وجود حقانیت حقوقی این خواسته، امری نامحتمل در وضعیت فعلی است. از طرف دیگر استمرار وضعیت فعلی به نفع ایران نیست. هنر دیپلماسی می تواند به «بن بست اولویت مرغ و تخم مرغ» اختتام دهد. راهکار شاید همان رویکرد منتهی به برجام در سال ۱۳۹۱ و گفت وگوهای مستقیم است. عبور از این پل که ممکنست با یک اقدام شرورانه اسرائیل منهدم شود، می تواند مفری برای بایدن از یک سو و آچمزکردن اسرائیل و عربستان از طرف دیگر باشد.
هرچند نباید به رویکرد جدید آمریکا به مهم ترین رقیب منطقه ای ایران خوش بین بود، ولی نمی توان با بی تفاوتی از کنار آن گذشت و آنرا نادیده گرفت. عربستان مهم ترین چالش و رقیب ایران در منطقه و جدی ترین مخالف برجام در کنار اسرائیل است که در زمان مذاکرات ایران با ۱+۵ از هیچ تلاشی برای شکست آن فروگذار نکرد. فشار بر عربستان، قسمتی از استراتژی کلی حزب دموکرات و بایدن است؛ با وجود این، نوع تعامل ایران با آمریکا در آن تأثیرگذار بوده و آینده سیاسی محمد بن سلمان در گرو تحولات آتی در این رابطه است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد خطر اشتباه محاسباتی