حسین طاهرزاده و جریان سازی در موسیقی سنتی و كلاسیك معاصر
حسین طاهرزاده از برجسته ترین خوانندگان عهد قاجار به شمار می آید كه سبك آوازخوانی وی تا ده ها سال بعد مورد استفاده خوانندگان كلاسیك و سنتی ایران قرار گرفت. محمدرضا شجریان، محمدرضا لطفی و ایرج بسطامی از مشهورترین اشخاصی هستند كه در آواز خود از سبك وی بهره بردند.
حسین طاهرزاده فرزند سید طاهر تویسرکانی بود. پدر او از تویسرکان و همدان برای تحصیل در حوزه علمیه اصفهان به مدرسه صدر آن شهر رفت. سید حسین در ۱۲۶۱ خورشیدی در اصفهان متولد شد و از دوران نوجوانی به آواز علاقه داشت و در ۱۲۷۸ خورشیدی به تهران آمد (یعنی در ۱۷ سالگی) که در آنجا با جهانگیر میرزا حسام السلطنه آشنا شد. جهانگیر میرزا جوانی بود که ویولن می نواخت و چند تصنیف هم که آهنگ آنها را با شعر ملک الشعرای بهار ساخته، حالا از او باقی است.
طاهرزاده بر اثر دوستی با حسام السلطنه به منزل او راه پیدا کرد و در منزل او و گردهمایی های وی با چند تن از هنرمندان برجسته آن زمان، چون میرزا حبیب سماع حضور، میرزا عبدالله و ناصر همایون آشنا شد و مراوده پیدا کرد. طاهرزاده همین طور در سال های بعد با درویش خان نوازنده مشهور تار آشنا شد و بیشترین تاثیرها را در خواندن آواز از این اساتید گرفت و تنها دوره بسیار کوتاهی آن هم بطور مخفیانه و از پشت پرده از آوازهای سیدرحیم بهره مند شد.
ساسان سپنتا در کتاب چشم انداز موسیقی ایران درباره سبک حسین طاهرزاده، از زبان خود او، نوشته است که آثار او هنگامی در صفحه های گرامافون ضبط شده است که مدت ها بر اثر معاشرت با نوازندگانی چون میرزا حبیب سماع حضور، میرزا عبدالله، درویش خان، حسام السلطنه و نیز شنیدن صدای خود در فنوگراف و رفع نقایص آن، شیوه استواری در خوانندگی یافته بود و به قول روح الله خالقی از هر خرمنی خوشه ای چید تا در کار خود ورزیده شد. (۱)
با این توضیحات، نمونه هایی از آواز ماهور به شیوه حسین طاهرزاده در ادامه این مطلب قرار داده شده که مربوط به کلاس آموزشی استاد شجریان و مرحوم ایرج بسطامی است:
باغبان حرامـت باد زین چمـن چو مـن رفتن *** گر بجای من سروی غیر دوست بنشانی درآمد
گر رقیب از لعلت بوسه خواست مانع شو *** حیــف باشـد ار حیوان نوشد آب حیوانـی
گشایش، داد
ای عاقبت رقیبم زد بوسه لعل جانان را *** بُــرد اَهـرمَــن آخـر خـاتــم سـلیـمانـی
شکسته
یوسُـف عزیـزم کو ای برادران رَحمـی *** کز غمَش به جان آمد حالِ پیرِ کنعانی
دلکش
حُسن تو هر جا که کوس عشق فرو کوفت *** بـانــگ بـرآمـد کـه غـارت دل و دیـن اسـت
عراق، کرشمه
مرا دو چشم به راه و دو گوش بر پیغام *** تو فـارقـی و به افسوس می رود ایّام
راک
شبـی نپـرسـی و روزی که دوسـت دارانم *** چگونه شب به سحر می برند و روز به شام
راک کشمیر
مـلامَتـم نـکنــد هیـچ کـس در ایـن سـودا *** که عشق می بسِتاند ز دست عقل زَمام
صفیر راک
کرشمه راک (راک کشمیر)، صفیر راک
روح الله خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران در فصلی که به خوانندگان آواز می پردازد از زیست و زندگی طاهرزاده و آشنایی او با درویش خان و راهیابی اش به انجمن اخوت و کنسرتهای گوناگون می نویسد.
او کوشش های طاهرزاده در یادگیری ظرایف آوازی را با خاطره ای از مواجهه او با رحیم خان ردیف دان وآوازخوان معروف دوره قاجار پیوند می زند تا نشان دهد، طاهرزاده برای یادگیری با چه مصایبی روبرو می شد. به نوشته خالقی پس از آنکه رحیم خان صدای طاهرزاده را می شنود به علت آنچه که خالقی از آن با عنوان حسادت یاد می کند، تمایلی به آموزش آواز به طاهرزاده نشان نمی دهد، اما طاهرزاده با یک ترفند و با همکاری بعضی از دوستان هر از گاه رحیم خان را به مجلسی دعوت و خود پشت پرده به آوازش گوش می دهد تا در نهایت و پس از جلسات متوالی به تکنیک های کاری او واقف می شود.
از همین زاویه است که خالقی، طاهرزاده را تنها شخصی می داند که در بین خوانندگان قدیم سبک ممتازی دارد، تحریرهایش متنوع بوده و به درست ادا کردن شعر توجه کامل دارد. همچنان که اشاره می کند، او شخصاً ذوق و قریحه داشته و چون مرد با سوادی بوده در انتخاب اشعار و بیان آنها دقت کرده است. هیچ گاه به تکرار نغمات علاقه نداشته، چنانکه وقتی یک مصراع را ۲ بار خوانده، هر دفعه را به طرز دیگری ادا کرده است که مستمع را مجذوب می کند. (۲)
درویش خان؛ اولین آهنگساز نوآور ایرانی و از تاثیرگذاران اصلی موسیقی حسین طاهرزاده
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد حسین طاهرزاده و جریان سازی در موسیقی سنتی و كلاسیك معاصر