تحلیل محتوای كانال های تلگرامی اصلاح طلبان و اعتدالیون؛ اصلاح طلبان و اصلاحات اقتصادی ناامیدسازی و گره افکنی به جای تبیین و توضیح به گزارش برتریها داده کاوی کانال های تلگرامی منتسب به اصلاح طلبان و اعتدالیون نشان داده است این طیف به جز اطلاع رسانی و نقل قول برخی اظهارات هیات دولت و شخص رئیس جمهوری، تلاشی برای اجرایی کردن طرح «اصلاحات اقتصادی دولت سیزدهم» و رفع ابهامات و شبهات عموم مردم انجام ندادند. طرح جدید اقتصادی دولت که با حذف ارز ترجیحی و واریز یارانه ها همراه بود، اولین بار از طرف رییس جمهوری و در روز دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه اعلام گردید و بازخوردهای زیادی در بین مردم و رسانه ها به وجود آورد. شبکه های اجتماعی نیز در بازتاب نظرات مردم و کارشناسان بسیار فعال بودند و همزمان با اظهارات ریاست جمهوری کاربران توئیتری و کانال های تلگرامی مشغول بازنشر و تحلیل طرح جدید دولت و اطلاع رسانی درباره آن شدند. گروه داده کاوی ایرنا اهتمام دارد در ادامه انتشار گزارشات روزانه از موج های توئیتری و رصد فضای مجازی به تحلیل محتوای کانال های تلگرامی طیف های مختلف سیاسی بپردازد. در این گزارش رویکرد کمی و کیفی کانال های تلگرامی اصلاح طلب و اعتدالی در بازه زمانی ۱۷ تا ۲۴ اردیبهشت ماه مورد تحلیل قرار گرفته است و در شماره های آینده تحلیل محتوای کانال های تلگرامی دیگر طیف ها از قبیل اصولگرایان، مخالفان دولت، معاندان و کانال های ضد نظام و اپوزیسیون در دستور کار قرار خواهد گرفت. در گزارش پیش رو که در ۲ بخش کمی و کیفی ارائه شده است: ۱- تحلیل کمی عملکرد کانال های اصلاح طلب و اعتدالی از قبیل میران تولیدمحتوا، بازدید، روند تولید و انتشار مطالب، کانال های فعال و همین طور کلیدواژه ها و هشتگ های پرتکرار ۲- تحلیل کیفی این کانال ها به روش تحلیل مضمون ۱۰ کانال پربازدید و مضامین پرتکرار این ۱۰ کانال الف: تحلیل محتوای کمّی بررسی پست های کانال های پرمخاطب تلگرامی منتسب به اصلاح طلبان و اعتدالیون در بازه زمانی ۱۷ تا ۲۴ اردیبهشت نشان داد که ۱۳۵۵ پست از طرف تنها ۱۰ رسانه منتشر و حدود ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار بار بازدید داشته اند. نکته قابل توجه این که از میان ۱۳۵۵ پست تنها ۳۱ ست فورواردی و ۱۳۲۴پست تولیدی و اصلی بوده است. حجم بالای پست ها و همین طور تعداد بالای بازدیدها که بطور متوسط روزانه ۲ میلیون بازدید انجام شده نشان میدهد که سخنان رییس جمهوری در گفت وگوی تلویزیونی ۱۹ اردیبهشت ماه و فعالیت رسانه های اصلاح طلب در نشر و تحلیل این سخنان و پرداخت موضوعات اقتصادی گسترده و با فراوانی قابل توجه بوده است. بررسی روند انتشار و میزان دریافت لایک مطالب در این بازه نشان میدهد که بیشترین تولید محتوا در زمان پخش گفت وگوی تلویزیونی ریاست جمهوری بوده است و پس از آن نیز در ایام ۲۱ و ۲۳ اردیبهشت واکنش ها به پرداخت یارانه ها و همین طور طرح جدید دولت محل بحث و جدل کارشناسان و سیاسیون بوده است که سبب شده مخاطبان کانال های تلگرامی نیز در ایام بعدی به رصد این پلت فرم خبری تحلیلی و مطالعه تحلیل های مخالف دولت بپردازند. مقایسه فعال ترین رسانه های این موج در گراف زیر به خوبی نشان میدهد که کانال تلگرامی «عصر ایران» با ۱۰۰ هزار دنبال کننده از نظر تعداد پست و تولید محتوا در مقایسه با دیگر کانال های تلگرامی با گرایش یکسان فعالیت بیشتری داشته آن گونه که در مدت یک هفته حدود ۲۲۶ پست با رویکرد انتقادی به دولت رئیسی و اتفاقات مربوط به دولت سیزدهم مختص کرده است. «خبرآنلاین» با ۲۱۰ هزار دنبال کننده که گرایش بیشتری به اعتدالیون دارد و پرمخاطب ترین کانال اصلاح طلب و اعتدالی است، در رتبه دوم تولید محتوا با ۲۱۱ پست در یک هفته قرار گرفته است. کانال اعتدالی انتخاب، اصلاح طلب جماران و کانال های تندروتری چون اصلاحات نیوز و سحام نیوز رتبه های دیگر در تولید محتوا را ایجاد کرده اند. در دو گراف ابرنمای زیر پرتکرارترین واژه ها و پرتکرارترین هشتگ های در رابطه با پست های تلگرامی منتسب به اصلاح طلبان استخراج و به نمایش درآمده است: اصلاحات نیوز همچون کانال های پرمخاطب (۱۲۰ هزار دنبال کننده) و فعال تلگرامی منتسب به اصلاح طلبان است که از شروع کار دولت سیزدهم با رویکرد انتقادی به تولید محتوا مقابل دولت و شخص رییس جمهوری پرداخته است. ارز ترجیحی، افزایش قیمت ها، کالای اساسی و احیای برجام از تگ های پرتکراری بودند که آشکارا نگاه رسانه ها به سخنان رییس جمهوری و دغدغه کاربران تلگرام را به مطالعه این پست ها نشان میدهد. کلیدواژه های دیگری مانند مردمی سازی، کالابرگ نیز به اخبار در رابطه با طرح جدید دولت و بازنشر سخنان رئیسی در تلویزیون اشاره دارند. درباره کلیدواژه پرتکرار برجام ذکر این نکته قابل اهمیت است که بیشتر کانال های منتسب به اصلاح طلبان اجرای طرح جدید اقتصادی دولت را که با عنوان طرح مردمی سازی و اصلاحات اقتصادی عنوان می شود، بدون احیای برجام و تقویت ارتباط با دول اروپایی و غربی پروژه ای شکست خورده می دانند. از طرف دیگر تگ پرتکرار کالابرگ که در بعضی نوشته ها با نان کوپن از آن یاد می شود محور دیگر تخریبی این کانال ها مقابل دولت بوده است. اصلاح طلبان براین باورند که احیای کوپن بطور آشکارا بازگشت به سیاست های دهه ۶۰ و عقب گرد اجتماعی و اقتصادی به شمار می آید. بررسی هشتگ های پرتکرار این مساله نشان میدهد که اسم کانال ها که بصورت هشتگ در آخر آنها می آید موجب برجسته شدن ویژه نام آنها در این گراف شده است (امتداد، خبر آنلاین، پایگاه خبری جانبازان جنگ تحمیلی). هشتگ هایی مانند اتوبوس خوابی، پیکان خوابی، معیشت مردم، چادرخوابی، متروخوابی، فلاکت، شکاف طبقاتی، ثروت، گرانی، فقر، تورم، گور خوابی، گودال خوابی، تضاد طبقاتی، کانکس نشینی، لطمه های اجتماعی، حمام خوابی، پشت بام خوابی، عدالت اجتماعی از دیگر هشتگ های برجسته پست ها بوده اند که معضلات اقتصادی و مشکلات اجتماعی و مالی مردم را بوسیله رسانه های منتقد دولت بازتاب داده اند. فراوانی هشتگ هایی مانند اتوبوس خوابی، پیکان خوابی، چادرخوابی، متروخوابی، گورخوابی، گودال خوابی، کانکس نشینی، حمام خوابی، پشت بام خوابی بطور آشکار حس ناامیدی و همین طور سیاه نمایی از وضعیت موجود را از طرف این کانال ها به مخاطبان خود القا می کند. ب: تحلیل محتوای کیفی گفت وگوی زنده تلویزیونی ۱۹ اردیبهشت نوزدهم اردیبهشت و توضیحات ایشان درباره طرح مردمی سازی، واریز یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزارتومانی و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی شاید از مهم ترین و پربازخوردترین سخنرانی ها و اظهارات رییس جمهوری در یک سال اول دولت سیزدهم بود که موجب شد در ایام سه شنبه و چهارشنبه و در فاصله کمتر از ۴۸ ساعت از پخش زنده تلویزیونی سخنان رییس جمهوری در حدود ۱۰۰ هزار توئیت از طرف کاربران توئیتر نشر و بازنشر شود. در تلگرام نیز بازتاب این اظهارات و واکنش ها به مشکلات اقتصادی و گرانی ها در ایام اخیر گسترده و قابل توجه بود. چنان که در یک هفته اخیر تنها در بین کانال های تلگرامی منتسب به اصلاح طلبان حدود ۱۵۰۰ پست تلگرامی بیش از ۱۶ میلیون بار بازدید پیداکرده است. در ادامه مهم ترین مضامین پرتکرار و مهم کانال های پرمخاطب منتسب به اصلاح طلبان استخراج و ارائه شده است: نقل قول اظهارات رئیسی و وزرا درباره طرح جدید اقتصادی دولت: بازنشر بخش های مشخصی از گفت وگوی زنده تلویزیونی از اصلی ترین و پربازدیدترین محورها و مضامینی است که اصلاح طلبان در کانال های تلگرامی خود مبادرت به انتشار آن کردند. سخنان رئیسی درباره حذف ارز ترجیحی و همین طور صحبت های وزیر کشاورزی در رابطه با واریز یارانه مهم ترین مصداق این مضمون بود. منفعت دولت از اجرای طرح جدید اقتصادی: توئیت بهمن قلی پور فعال سیاسی اپوزیسیون در باره اجرائی شدن طرح جدید دولت موردتوجه کانال های مختلف تلگرامی قرار گرفت. قلی پور دولت را از اجرای این طرح بهره مند دانست و با ارائه آماری از دخل وخرج دولت، آنرا صاحب ۱۵۰ هزار میلیارد درآمد دانست. توجیه خواندن توضیحات دولت و رییس جمهوری: برخی کارشناسان و روزنامه نگاران منتقد دولت و منتسب به اعتدالیون و اصلاح طلبان، اظهارات رئیسی و هیات دولت درباره این طرح را توجیه و ناکارآمد خوانده و اجرای این طرح را در وضعیت فعلی نامناسب دانستند. اتهام ناهماهنگی هیات دولت و وجود تناقض در اظهارات دولتمردان: در این زمینه برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس به انتقاد از دولت برای اجرای این طرح و نبود زیرساخت های لازم اجرائی و اجتماعی آن پرداختند. کانال های اصلاح طلب بطور ویژه این انتقادات را بازنشر کردند. انتقاد از عملکرد دولت در سیاست خارجه: رفع تحریم ها کارآمدتر از اعطای یارانه: گروهی از کارشناسان نیز عملکرد دولت برای آزادسازی یارانه ها را به طورکلی تمهیدی نادرست و غیراصولی خوانده و راه حل برون رفت از شرایط اقتصادی اخیر را کوشش برای رفع تحریم ها و ایجاد ارتباط با توافق با دول اروپایی و غربی خواندند. برخی از کانال های اعتدالی و اصلاح طلب نیز به بازنشر سخنان محمدباقر قالیباف درباره این طرح پرداخت و با تند و بی سابقه خواندن اظهارات رییس مجلس دراین خصوص به بازنشر گسترده این سخنان پرداختند. تحلیل مضمون ۱۰ کانال تلگرامی پربازدید منتسب به اصلاح طلبان و اعتدالیون به تفکیک درصد فراوانی نقد و نظر ایرنا ۱. تحلیل رویکرد کانال های اصلاح طلبان و اعتدالیون نشان میدهد که این طیف با وجود این که شعار «اصلاحات» را همیشه بعنوان مانیفست اصلی خود معرفی کرده اند اما در واقعیت و در برخورد با «اصلاحات اقتصادی» دولت سیزدهم نه فقط هیچ نوع همراهی و مساعدتی در اجرائی کردن آن نداشتند بلکه با تخریب دولت و تحلیل های عجولانه و غیرعلمی اهتمام در به ثمر نرسیدن این طرح داشته و در رسانه های خود بیشتر به انتشار انتقادات، تخریب ها و القای ناامیدی و سیاه نمایی پرداختند. ۲. ایجاد دو قطبی میان سیاست خارجه و اقتصاد یکی از تمهیدات مخالفان دولت از زمان روی کار آمدن این دولت بوده است. این طیف براین باورند که تنها راه نجات اقتصاد کشور در گروه سیاست خارجه و ارتباط با برخی کشورهای آمریکایی و غربی است، این درحالی است که دولت سیزدهم در کنار توسعه روابط خارجی با کشورهای همسایه، طرح اصلاحات اقتصادی را در درون کشور به وجود آورده و این طیف مخالف دولت نیز از هیچ نوع سنگ اندازی برای اجرا و تفهیم این طرح فروگذار نکردند. ۳. رسانه بعنوان یکی از با اهمیت ترین ابزارهای حاکمیت برای تفهیم سیاست ها و تعامل میان دولت و مردم است که در همه کشورها در خدمت این اهداف بوده و وسیله ای برای نزدیک کردن مردم و دولت ها تلقی می شود بدین جهت همراهی رسانه ها برای گذر از برخی تنگناهای تاریخی و بحران های اقتصادی و سیاسی امری ضروری و انکارناپذیر به نظر می آید. به همین دلیل، با وجود ابراز نقدها و نظرات مختلف، همراهی رسانه ها با مردم و حاکمیت برای طرح های مهم ملی اتفاقی فراجناحی و غیرسیاسی است. به بیان واضح تر رسانه ها بعنوان وسیله ای برای نقد حاکمیت می توانند در کنار نقد و تحلیل های مختلف، وظیفه شفاف سازی ابهامات و روشن سازی افکار عمومی را به بهترین نحو ایفا کنند.