درآمدزایی ۷۰۰ میلیاردی واحدهای فناور شریف در سال قبل
روزنامه فرهیختگان در گزارشی آورد: در سال 1399 واحدهای فناور پارک، نزدیک به 700 میلیارد تومان درآمدزایی داشته اند، البته پارک به دنبال درآمدزایی از شرکتها نیست.
در ادامه گزارش ۹ اسفند روزنامه فرهیختگان می خوانیم: هر شرکت داخلی که بتواند در زمینه کالاهای تحریمی، محصولی را عرضه نماید که از لحاظ فنی و استاندارد با نمونه های مشابه خارجی برابری کند، مشتریان آن کالاها را از داخل کشور تامین می کنند. باید تلاش نماییم که خروجی شرکت های فناور را با نیازمندی و ورودی مطلوب کارفرماها همراه نماییم.
پارک های علم و فناوری با هدف جهت دهی و عمق بخشی به فعالیتهای دانشجویان تاسیس شدند تا به فعالیت زیست بوم فناوری و نوآوری در دانشگاه ها جهت بدهند و هویت ببخشند. یکی از فعال ترین پارک های علم و فناوری در کشور، پارک علم و فناوری و ناحیه نوآوری دانشگاه شریف است. دانشگاه شریف، فعالیت در حوزه توسعه کسب وکارهای دانشگاهی و پشتیبانی از قشر فناور و نوآور دانشجویی را از سال ۱۳۷۹ در قالب مرکز کارآفرینی آغاز نموده و حالا بیش از دودهه از فعالیت آن می گذرد. پارک علم و فناوری دانشگاه شریف در سال ۱۳۹۵ تاسیس شد و با شکل گیری پارک، تمام فعالیتهای در رابطه با کارآفرینی و کسب وکار فناورانه و نوآورانه دانشجویان بصورت یکپارچه زیرنظر آن قرار گرفت.
تلاش پارک دانشگاهی شریف در امتداد انجمن وظیفه خود، ایجاد تعامل و هم افزایی میان بدنه علمی دانشگاه، بازیگران زیست بوم نوآوری و بخش خصوصی است تا ضمن شکوفایی استعدادهای دانشجویان، فرصت برای توسعه کسب وکار فناورانه و نوآورانه دانشگاهی را فراهم آورد. ناحیه نوآوری شریف نیز ذیل یکی از برنامه های اصلی شکل گرفت تا سبب شتاب بخشی به روند شکل گیری و رشد کمی و کیفی شرکت های نوآور در این ناحیه شود. این ناحیه به مساحت ۲۵۰ هکتار و ۵۰۰ شرکت دانش بنیان و فناور در اطراف محدوده دانشگاه صنعتی شریف در حال فعالیت است.
با حمیدرضا حسینی، مدیر فناوری پارک علم و فناوری دانشگاه شریف درباب فعالیتهای پارک علم و فناوری و ناحیه نوآوری شریف در سالی که گذشت، درآمدزایی شرکت های عضو پارک از صادرات و فروش محصولات، نحوه خدمات دهی و تخصیص منابع به شرکت های عضو پارک و ناحیه نوآوری، تولید محصولات راهبردی و چشم انداز پارک علم و فناوری شریف برای توسعه فعالیت ها در سال ۱۴۰۱ گفت وگویی داشته ایم که در ادامه می خوانید.
دغدغه های فناورانه در دانشگاه شریف سابقه طولانی در این دانشگاه دارد. مروری بر روند تاریخی این جریان تا امروز می تواند شروع خوبی برای گفت و گو باشد.
دانشگاه شریف از سال ۱۳۸۲ در قالب مرکز رشد فناوری های پیشرفته چتری حمایتی برای شرکت های نوپای حوزه فناوری بوده که در ابتدای راه هستند. به تدریج که پیش رفتیم، بحث توسعه خدمات به واحدهای فناور و گسترش این چتر حمایتی به کسب وکارهای مختلف از حیث درجه بلوغ اهمیت بیشتری پیدا کرد. سال ۱۳۹۳ به تاسیس شتاب دهنده شریف منتج شد و برنامه شتابدهی شریف برای پشتیبانی از کسب وکارهای نوپا بود. از لحاظ بررسی درجه بلوغ، شتاب دهنده، پشتیبانی از تیم های دانشجویی را دنبال می کرد که می خواستند ایده های خودرا به محصول تبدیل کنند اما در مرکز رشد، شرکت های نوپایی پذیرش شدند که محصول و فروش اولیه داشته و تنها دغدغه شان توسعه و رشد بود.
سال ۱۳۹۵ که پارک علم و فناوری دانشگاه شریف تاسیس شد، شتاب دهنده و مرکز رشد فناوری های پیشرفته شریف ذیل پارک علم و فناوری شریف قرار گرفتند و دسته سوم تحت عنوان شرکت های رشدیافته به واحدهای فناور افزوده شد. شرکت هایی که در ناحیه نوآوری شریف (منطقه اطراف دانشگاه صنعتی شریف) مستقر بودند و از حیث بلوغ، نیروی انسانی، تعدد محصولات، فناوری و میزان فروش شرکت های بالغی محسوب می شدند که به پذیرش پارک درمی آمدند.
بر این اساس، سه دسته واحد فناور در پارک پذیرش می شد؛ پیش رشد (تیم های استارتاپی و نوپا که در شتاب دهنده ها پذیرش می شدند)، دوره رشد (شرکت های نوپا در مرکز رشد فناوری های پیشرفته پذیرش می شدند) و دوره پسارشد. این نیاز احساس می شد که خدمات پارک علم و فناوری نسبت به این واحدها افزایش پیدا کند. بحث ارائه خدمات مختلف و پذیرش آنها اولویت بالایی برای پارک داشت، بدین سبب پذیرش، ارزیابی، راهبری، کمک به توسعه بازار و ارائه خدمات به این سه دسته واحد فناور ذیل چتر واحدی به نام مدیریت فناوری پارک ارائه و به شکل گیری ساختار مدیریت فناوری پارک در سال ۱۴۰۰ منتج و بطور رسمی از روز اول آذرماه امسال این واحد به بنده واگذار شد.
استقرار ۱۵۰ واحد فناور در پارک علم و فناوری شریف
درحال حاضر چه تعداد واحد فناور پیش رشد، در حال رشد و پسارشد در پارک علم و فناوری دانشگاه شریف مستقر هستند؟
جمعا ۱۵۰ واحد فناور در سه دسته فعالیتی داریم که در حال حاضر ۱۵ واحد در مرحله پیش رشد، ۸۰ واحد فناور در دوره رشد و ۵۵ واحد فناور نیز در دوره پسارشد فعالیت می نمایند. البته تعداد شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک نیز به غیر از استارتاپ های دوره پیش رشد که هنوز شرکت نشده اند و امکان دانش بنیان شدن ندارند، از بین واحدهای فناور دوره رشد و پسارشد حدود ۸۰ شرکت دانش بنیان هستند.
البته دو دسته دیگر نیز در پارک تحت عنوان واحدهای فناور تحت پذیرش در پارک علم و فناوری شریف وجود دارد که نسبت به این سه دسته واحد فناور تمایز داشته و جنس پذیرش آنها به این صورت است که پارک به آنها خدماتی نمی دهد، بلکه خدماتی را از این دو دسته که تامین کنندگان خدمات و دفاتر نوآوری و فناور صنایع هستند، دیگر واحدهای فناور دریافت می کند؛ مخاطبان اصلی ما در مدیریت فناوری پارک، واحدهای فناور دوره پیش رشد، رشد و پسارشد هستند.
تلاش پارک علم و فناوری عمق بخشی به خدمات واحدهای فناور است
خدماتی که پارک علم و فناوری دانشگاه شریف به واحدهای فناور ارائه می کند، شامل چه مواردی است؟
هدف مان این است که به سمت افزایش ارائه خدمات به واحدهای فناور حرکت نماییم و عمق و کیفیت این خدمات را بهبود ببخشیم. پیش از این، شتاب دهنده شریف و مرکز رشد فناوری های پیشرفته یک سری خدمات مشخص را ارائه و پارک علم و فناوری نیز به شرکت های پسارشد خدمات قانونی خودرا عرضه می کرد اما تمام این اقدامات از این حیث که اشتراکات بسیاری با یکدیگر داشتند، تجمیع شدند و این امر سبب کیفی تر شدن خدمات مختلف شد، شامل خدمات نرم، سخت مثل فضای استقرار و توسعه حمایت های مالی بیشتر. فکر کرده و تلاش شد به توسعه بازار واحدهای فناور بیشتر توجه گردد. درواقع کوشیدیم شبکه همکاران راهبردی پارک و شبکه مخاطبان صنعتی را در پارک گسترش دهیم و بتوانیم توانمندی واحدهای فناور را به صنایعی وصل نماییم که می توانند مشتری این توانمندی ها باشند،.
دسته اول خدمات، منابع مالی است؛ به استارتاپ های دوره پیش رشد و شرکت های نوپای دوره رشد، خدمات مالی بلاعوض ارائه می دهیم. در دوره پیش رشد، استارتاپ ها در ۹ ماهی که در شتاب دهنده شریف مستقرند، تا سقف ۷۰ میلیون تومان حمایت مالی کسب می کنند و این حمایت ها می تواند صرف توسعه محصول، بازاریابی، خدمات حقوقی و نرم شوند. شرکت های نوپای دوره رشد حداکثر می توانند تا سه سال در مرکز رشد مستقر شوند و سالانه تا سقف ۳۰ میلیون تومان حمایت های مالی بلاعوض دریافت نمایند. یک سری خدمات دیگر در پارک وجود دارد که بیشتر در امتداد کمک به شرکت هاست که بتوانند دغدغه هایشان را رفع کنند و آن خدمات منتورینگ و مشاوره است. پارک علم و فناوری شریف، شبکه بزرگی از مشاوران در زمینه مختلف تخصصی چون فنی، حقوقی، مالی و توسعه کسب وکار دارد که در امتداد ارائه خدمات مشاوره ای به واحدهای فناور به کار می گیریم.
خدمت سوم، بهره مندی از تسهیل گری هایی است که پارک برای تامین منابع مالی شرکت هاست و می تواند از جنس جذب سرمایه از سرمایه گذاران خطرپذیر، دریافت تسهیلات از صندوق ها و بانک ها، دریافت ضمانتنامه برای اجرای پروژه ها و... باشد. واحد روابط عمومی پارک نیز در امتداد معرفی بهتر واحدهای فناور خدمات برندینگ و بازاریابی ارائه می دهد.
خدمت دیگر شبکه کارگزاران است. نام شبکه کارگزاران را تامین کنندگان خدمات می گذاریم، بطور مثال شرکتی می خواهد در حوزه ای خدمات دریافت و برای آن نیرو جذب نماید. این شرکتها خدمات لازمه مالی، حسابداری، مالیاتی و بازاریابی دیجیتال را ارائه می کنند. شبکه کارگزاران در اختیار شرکتها قرار دارد و می توانند از آن استفاده کنند. همین طور پارک دوره های آموزشی توانمندسازی را برای شرکتها برگزار کرده تا به روز و مطابق با نیاز صنعت و جامعه باشند. درنهایت پارک علم و فناوری شریف، مجرای تایید شرکت هایی هستند که در زمینه فناوری های نرم، فرهنگی و صنایع خلاق کار می کنند تا بتوانند تاییدیه شرکت خلاق را از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دریافت نمایند.
روند نظارت و ارزیابی بخش فناوری پارک علم و فناوری شریف بر فعالیت واحدهای فناور و شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک چگونه است؟
در دل مدیریت فناوری پارک، واحدی به نام راهبری و توسعه کسب وکار داریم. این واحد دو ماموریت مهم برعهده دارد؛ نخست ارائه خدمات به واحدهای فناور و دوم ارزیابی و نظارت بر عملکرد واحدها. این ارزیابی و نظارت بر واحدهای فناور بصورت گزارش گیری های مکتوب، جلسات منظم هفتگی با واحدها، هدف گذاری های مشخص، فاکتورهای ارزیابی تعیین شده که بر طبق این شاخص، عملکرد واحدها پایش می شود و حمایت های مالی پارک و تسهیل گری ها بر این اساس است که واحدها و شرکتها تا چه اندازه در شاخص ها، به هدف گذاری های فصلی، ماهانه و سالیانه برسند.
درآمدزایی ۷۰۰ میلیاردی واحدهای فناور شریف در سال ۱۳۹۹
با توجه به نزدیک شدن اختتام سال ۱۴۰۰، پارک علم و فناوری دانشگاه شریف تا چه اندازه توانسته است از فعالیت واحدهای فناور و شرکت های دانش بنیان پارسال درآمدزایی کند؟
در سال ۱۳۹۹ واحدهای فناور پارک، نزدیک به ۷۰۰ میلیارد تومان درآمدزایی داشته اند، البته پارک به دنبال درآمدزایی از شرکتها نیست. خیلی از شرکتها از دل دانشگاه شریف به نتیجه رسیده اند و این را یک مدل داوطلبانه می بینیم که شرکتها به توسعه دانشگاه و زاینده بودن و جوشش مداوم حوزه فناوری در دانشگاه شریف کمک کنند. دانشگاه از قبل حق انتفاع یک درصدی شرکتها و واحدهای فناور پرداخت می کنند، درآمدزایی برای خود ندارند و صرف توسعه برنامه های فناورانه در خود دانشگاه صنعتی شریف می شوند.
آیا حق انتفاع یک درصدی برای تمامی شرکتها و واحدهای فناور یکسان است یا به نسبت رشد و توسعه آنها متغیر است؟
خیر، شرکت های رشدیافته یک درصد فروش سالانه و شرکت های دوره رشد نیز بعد از سه سال خروج از مرکز رشد تا سه سال یک درصد فروش سالانه خودرا به دانشگاه پرداخت می کنند.
در سال قبل چه تعداد محصول از این شرکتها و واحدها به تجاری سازی و تولید رسیده اند؟
از بین ۱۵۰ واحد فناور، حدود ۵۰۰ محصول در سال ۹۹ تجاری سازی شده اند.
ارزآوری ۵۰۰ هزار دلاری واحدهای فناور شریف در سال گذشته
چه اندازه برای کشور ارزآوری داشته اند؟
ارزآوری و صادرات محصولاتی که واحدهای فناور و شرکت های دانش بنیان پارسال داشته اند، حدود ۵۰۰ هزار دلار بوده است.
عمده صادرات محصولات دانش بنیان به چه کشورهایی بود؟
کشورهای حوزه اوراسیا، اروپا، ترکیه، عراق، منطقه خاورمیانه و منا. البته بصورت محدود در خاور دور یعنی چین هم صادرات داشته ایم.
عمده حوزه فعالیتهای شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور در پارک علم و فناوری شریف چیست؟
پذیرش واحدهای فناور بصورت حوزه ای کاملا در چهارچوب لیست کالاها و خدمات دانش بنیانی است که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اعلام نموده است، یعنی در تمام این حوزه ها واحدهای فناور می توانند در پارک حضور داشته باشند و فعالیت کنند.
شاخص ترین محصولات فناورانه و نوآورانه شرکتها و واحدهای نوآور در پارک چیست؟
شاخص ترین محصولات در حوزه فناوری اطلاعات شامل موتور جست وجو هوشمند خرید «ترب» است که جزء ۲۰سایت پربازدید ایران است و آخرین رنکینگ آن ۱۸ بوده که بهتر هم شده است. «کوئرا» که یک پلت فرم جامع آموزش برنامه نویسی و کاریابی برای متخصصان و توانمندان این حوزه است. محصول شاخص دیگر «دیده ئو» است که موتور جست وجو هوشمند ویدئو است و مخاطبان به آسانی از آن استفاده می نمایند. در بحث سخت افزار می توان به شرکت رادیس (رادیاوران سروش) اشاره نمود که روی نانوکامپوزیت های بتونی کار می کند و یکی از محصولات شاخص آن، درپوش های دریچه فاضلاب است که عمدتاً چودنی هستند و یک جایگزین ارزان تر، به صرفه تر و مقاوم تر نسبت به درپوش های قبلی اند و جلوی سرقت آنرا می گیرد. دیگری شرکت پارسا پلیمر شریف است که جزء اولین شرکت های دانش بنیان ایران است و در زمینه کامپوزیت و مواد پلیمری در صنعت خودرو، لوله و... کاربرد دارد.
ورود شرکت های دانش بنیان پارک شریف به بومی سازی محصولات تحریمی
محصولات تولیدی شرکت های عضو پارک علم و فناوری شریف چه اندازه برحسب نیاز حوزه صنعت و جامعه بوده است؟ آیا ارتباطی میان شرکت های پارک و صنعت وجود دارد؟
«نیاز مادر نوآوری است» جمله معروفی است و اساسا هر شرکتی محصولی را بر حسب مساله ای در جامعه یا نیاز مردم توسعه داده است، یعنی منشأ هر ایده و کالای نوآورانه ای، یک مساله و نیاز است و شرکتها در تلاش بودند که راهکاری را عرضه کنند، البته در وضعیت فعلی عمده فعالیتهای فناورانه که در شرکت های دانش بنیان خصوصاً شرکت های فناوری که در پارک تحت پذیرش خود داریم، در زمینه هایی است که کشور به علت تحریم ها با آنها چالش داشته است و بسیاری از شرکت های دانش بنیان در زمینه داخلی سازی کالاها و محصولات فعالیت و ورود کردند.
یعنی محصولاتی دارید که جزء محصولات راهبردی و تحریمی هستند؟
بله، یکی از محصولات راهبردی پارک که توسط یکی از شرکت های فناور مستقر در مرکز رشد شریف تولید و در بازار نیز عرضه شده، پکرهای متورم شونده ای است که در عملیات اسیدکاری و احیای چاه های نفت به کار می روند و کاملا توسط شرکت توسعه محصول کیا صنعت شریف داخلی سازی شده اند. در زمینه بالادستی نفت، شرکت های موجود در بحث داخلی سازی محصولات کاربردی فعال بوده اند. در زمینه پایش تجهیزات صنعتی که در زمینه نیروگاهی و نفتی کاربرد دارند و محصولات و تجهیزاتی که در خطوط انتقال برق استفاده می شوند، شرکتها فعالیت نموده و برخی کالاهای تحریمی را داخلی سازی کرده اند. عمده شرکت های پارک که در زمینه سخت افزاری و تولید تجهیزات کار می کردند، دو عاملی که در آن موفقیت داشتند، یکی نوآوری در توسعه محصول و دیگری داخلی سازی کالاهای تحریمی پرمصرف بود که شرکتها نقش مثبتی در آن داشتند.
لزوم مشارکت نهادهای دولتی در داخلی سازی و تولید محصولات استراتژیک
با توجه به داخلی سازی محصولات راهبردی و تحریمی توسط شرکت های دانش بنیان عضو پارک، چه اندازه سرمایه گذاران داخلی از این جریان استقبال کرده اند و با این فضا همراه شده اند؟
شرکت ها یا سازمان هایی که می خواهند مشتری محصولات تحریمی داخلی سازی شده باشند، بنابر اقتضا و شرایطی که دارند، به دنبال محصولات باکیفیتی هستند که بتوانند نیازمندی خودرا رفع کنند. طبیعتا هر شرکت داخلی که بتواند در زمینه کالاهای تحریمی، محصولی را عرضه نماید که از لحاظ فنی و استاندارد با نمونه های مشابه خارجی برابری کند، مشتریان آن کالاها را از داخل کشور تامین می کنند. باید تلاش نماییم که خروجی شرکت های فناور را با نیازمندی و ورودی مطلوب کارفرماها همراه نماییم. پارک بعنوان تسهیل گر فعالیت می کند و این که در این جریان چقدر موفق بوده است، به این بازمی گردد که شرکتها بتوانند محصولی را عرضه کنند که با استانداردهای روز دنیا مطابقت داشته باشند، ما تلاش می نماییم ابزارها و تسهیل گری های خودرا برای بهتر شدن این جریان همراه نماییم.
موضوع دیگر این است که نمی توانیم از سازمان های دولتی و شرکت های بزرگ بعنوان مشتریان بالقوه این شرکتها توقع داشته باشیم روی این حوزه ها سرمایه گذاری کنند. هر شرکت محصولی را نیاز دارد و از هر طریقی بتواند آنرا تامین می کند و اینجاست که نقش سرمایه گذار و دیگر ابزارهای تامین مالی پررنگ می شود، سرمایه گذارهای خطرپذیر عمدتاً نهادهای خصوصی هستند که روی کسب وکارهایی سرمایه گذاری می کنند که بصورت بالقوه پتانسیل رشد بالایی دارند و سرمایه گذار به دنبال فرصت های ناب سرمایه گذاری است تا به رشد برسد. در جریان همراهی درصد کمی از سرمایه گذاران با شرکت های عضو پارک برای تولید و فروش کالاهای تحریمی همراه شده اند؛ چونکه ریسک توسعه این محصولات بالاست و سرمایه گذاران خصوصی کمتر به این حوزه ها ورود می کنند، خصوصاً حوزه هایی که مشتریان شان از جنس دولت هستند، برای اینکه فروش محصول به دولت چالش های خودش را دارد. در اینجا یک سری از ابزارهای تامین مالی به کمک می آیند، مثل تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی که بر فعالیت شرکت های دانش بنیان موثر و کارسازند. بطورمثال شرکت های دانش بنیان می خواستند محصول تحریمی را که نیاز روز کشور بوده بوسیله تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی، بانک ها، صندوق های پژوهش و فناوری تامین کنند تا محصولی را توسعه یا تولید کرده که این تسهیلات و اعتبارات را بازپرداخت کنند.
با توجه به فعالیت دانشگاه صنعتی شریف در زمینه فناورانه و تولید محصولات نوآورانه این ارتباط با دیگر دانشگاه ها در امتداد تبادل تجربیات و تعامل فعالیت ها تا چه اندازه است؟
ارتباط میان بخش های فناورانه و نوآورانه دانشگاه شریف با دیگر دانشگاه ها کم بوده، البته سوابق خوبی در ارتباط با این تعامل و ارتباط وجود داشته است که شرکت های فناوری که در پارک علم و فناوری دانشگاه شریف مستقر هستند با شرکت هایی که در عضویت دیگر پارک های علم و فناوری هستند، تعامل داشتند یا با بدنه دیگر دانشگاه ها در امتداد توسعه محصولات دانش بنیان همکاری داشته اند. این که پارک علم و فناوری شریف بصورت مستقیم در این جریان ورود کرده باشد، خیر این طور نبوده است. این یک جریان طبیعی است که شرکت های فناور فارغ از این که کجا و در کدام پارک دانشگاهی مستقر باشند، در امتداد خلق ارزش مشترک با یکدیگر هم افزایی دارند.
اولویت دریافت خدمات پارک با دانشجویان فارغ التحصیلان و استادان دانشگاه شریف است
معیار و شاخص انتخاب و حضور شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور در پارک علم و فناوری دانشگاه شریف چیست؟
پارک علم و فناوری شریف که یک پارک دانشگاهی و نهاد برخاسته از دل دانشگاه است، عمده خدماتش متوجه خانواده دانشگاه صنعتی شریف بوده و اولویت دریافت خدمات پارک با دانشجویان، فارغ التحصیلان و استادان دانشگاه شریف است و حدودا بیشتر بنیانگذاران و هسته اصلی شرکت های فناور مستقر در پارک از اعضا و دانشگاهیان این دانشگاه بوده اند، البته مفهومی نیز تحت عنوان ناحیه نوآوری شریف داریم که یک ناحیه ۲۵۰ هکتاری در اطراف دانشگاه صنعتی شریف بوده و ۵۰۰ شرکت در آن مستقر است و این ۱۵۰ شرکت و واحد فناور دانشگاه شریف جزء این ۵۰۰ شرکت در ناحیه نوآوری شریف هستند و باقی مانده شرکتها از دیگر دانشگاه ها و دانشجویان شریفند که در این بخش مستقرند.
معیارها و فاکتورهای این شرکتها ناظر به سه جنبه است؛ جنبه های فنی (محصول) و جنبه های بازاری و تیم. این که تیم یک شرکت، کارآمد باشد و از همه لحاظ قابلیت اجرا و پیاده سازی محصولات را دارد و می تواند آنرا به بازار هدف خود عرضه نماید. مورد دیگر آنکه توسعه خود محصول از لحاظ فاکتورهای فنی، کیفی و استانداردی تا چه حد امکان پذیر بوده و مطلوب است و این که چه بازاری را برای فروش محصول خود هدف گذاری کرده و این بازار تا چه اندازه جذاب و از نظر بزرگی، سهولت ورود و فروش محصولات مناسب و کارساز است؟ این سه شاخص، معیار بررسی و ارزیابی شرکتها برای حضور و فعالیت در ناحیه نوآوری شریف هستند.
ایجاد ذهنیت کارآفرینانه شرکتها اصلی ترین چالش پارک شریف
اصلی ترین چالش هایی که در این سه ماهه فعالیت در سمت مدیریت بخش فناوری پارک علم وفناوری دانشگاه شریف با آن مواجه بودید، چه بود؟
سختی کار ما عمدتاً در ذهنیت بخشی کسب وکاری به شرکت هاست؛ به این معنا که عمده این شرکتها متشکل از افرادی هستند که کارشان در زمینه توسعه محصول بسیار عالی است و در بحث های فنی و توسعه تکنولوژی، افراد شاخصی به حساب می آیند؛ اما این قسمتی از کار است و ذهنیت شرکت داری، اداره و توسعه کسب وکار فراتر از بحث های فنی و محصول است و این ذهنیت سازی و اینکه فناورانه تا چه حد آمادگی پذیرش و گارد باز برای ریسک کردن و ایجاد ذهنیت گسترش کسب وکار دارند، بصورت طبیعی در همه نیست. بطورمثال آن تفکر و ذهنیت کارآفرینانه در درصد کمی از افراد است. فناوران نیز همچنین هستند و درصد بالایی از آنها با ذهنیت توسعه محصول، شرکت هایشان را تأسیس می کنند و ممکنست در بحث فروش، بازارسازی، توسعه کسب وکار، منابع انسانی و آن جنبه مهارت های نرم، ضعف داشته باشند. مساله ای که خیلی ممکنست برای این فناوران چالش ایجاد نماید، آن خلأ ذهنیت کارآفرینانه و مهارت های نرم است و ما بعنوان پارک علم وفناوری شریف تلاش می نماییم این مهارت ها را میان فناوران و دانشجویان ارتقا دهیم. از نظر من یکی از موانع رشد کسب وکار فناورانه، آن ذهنیت کارآفرینانه و مهارت های نرم است و پارک درتلاش است شرایط خدمات رسانی بهتری را در امتداد توسعه کسب وکار شرکتها فراهم آورد.
از نظر شما، پارک علم وفناوری دانشگاه شریف تا چه اندازه توانسته به گسترش فرهنگ کارآفرینی میان دانشگاهیان کمک کند؟
دانشگاه صنعتی شریف در گسترش فرهنگ کارآفرینی سابقه ۲۰ساله دارد؛ اما باز هم کافی نیست و برای ارتقای این فرهنگ در بین تمامی اعضای دانشگاه جای کار بسیاری است. ضریب نفوذ فعالیتهای کارآفرینانه میان دانشجویان، استادان و فارغ التحصیلان این دانشگاه هنوز کم است و باید همچنان بر این جریان کار کرد. در یک جمله، وضعیت مطلوبی ندارد.
رئیس پارک علم وفناوری شریف سال ۹۸ در گفت وگویی اعلام نمود که ناحیه نوآوری شریف و پارک می تواند به نقطه مطلوبی از رشد کسب وکار شرکت های دانش بنیان برسد، برآورد این ۱ ۰ساله را چگونه ارزیابی می کنید و با گذشته بیش از دو سال چه اندازه به این افق نزدیک شده ایم؟
معتقدم نهادهای مختلف و بازیگرانی که در اکوسیستم کارآفرینی می توانند محل اثر باشند تا کسب وکار فناورانه شکل بگیرد، بصورت ارگانیک در ناحیه نوآوری شریف حضور پیدا کرده و این بازیگران با یکدیگر در امتداد رشد کسب وکار فناورانه هم افزایی داشته باشند، آن نقطه مطلوبی است که باید به آن برسیم و پارک بعنوان نهاد تسهیل گر بتواند این بستر را فراهم آورد و در راه رسیدن به این نقطه مطلوب قرار داریم.
نکته قابل بیان این است که چند عامل هستند که در رشد کسب وکار نوپا تأثیر دارند، بحث دسترسی به استعداد، دسترسی به زیرساخت توسعه محصول همچون آزمایشگاه، کارگاه و...، تامین مالی، حضور نهادهای حمایتی، حضور تامین کنندگان خدمات، حضور شرکت های بزرگ و... لازم و شرط موفقیت یک کسب وکار است که این عوامل باید با هم هم افزایی داشته باشند تا کسب وکاری رشد کند؛ ینی نهادهایی که کار سرمایه گذاری و تامین منابع مالی را انجام می دهند، دانشگاه ها بعنوان منبع استعدادها، شتاب دهنده ها و مراکز رشد، آزمایشگاه ها و کارگاه ها، ارائه دهنده خدمات کنار هم منتج به موفقیت ایده های فناورانه می شوند و پارک نیز بعنوان تسهیل گر می تواند نخ تسبیح و عامل گردآورنده این بازیگران شود، اتفاقی که تا ۱ ۰ سال آینده مدنظر سیاستگذاران پارک است، خواهد افتاد و حال در راه آن هستیم.
کمتر از ۱۰درصد سرمایه ناحیه نوآوری شریف از نهادهای دولتی است
با توجه به این که سرمایه ناحیه نوآوری شریف از طرق دولتی و خصوصی تامین می شود، آیا مشخص است که چند درصد از این سرمایه توسط نهادهای دولتی و چند درصد بوسیله حمایت نهادهای خصوصی تامین می شود؟
من اسمش را سرمایه نمی گذارم، بلکه آنرا جریان مالی می دانم. جریان مالی ای که برای فعالیت بهتر و بیشتر واحدهای فناور به آنها تزریق می شود و درصد کمی از این جریان مالی شاید کمتر از ۱۰درصد توسط نهادهای دولتی تامین می شود؛ البته سوخت موتور نوآوری باید کاملا از بخش خصوصی تامین شود. البته که حمایت های خوبی نیز از فعالیت واحدهای فناور دارد، اما باز هم کافی نیست و باید این جریان مالی افزایش پیدا کند. حضور سرمایه گذاران خطرپذیر و صندوق های پژوهش و فناوری خوب است و بیشتر هم می شود. در حال حاضر چهار صندوق پژوهش و فناوری داریم که بعنوان نهادهای خصوصی خوب فعالیت می نمایند.
آیا در سال ۱۴۰۱ برنامه ای برای افزایش جذب مشارکت نهادهای خصوصی در ارتقای فعالیت واحدهای فناور و شرکت های مستقر در پارک دارید؟
راهکار افزایش جریان مالی هم کلان است و هم خرد. مشارکت بخش خصوصی در توسعه فعالیتهای فناورانه و نوآورانه زمانی اتفاق می افتد که آن سرمایه گذار بتواند به سود برسد. پتانسیل رشد و سودآوری در بحث حوزه کسب وکار دانش بنیان باید بالا باشد؛ یعنی هر چقدر اقتصاد دانش بنیان با شرکت های فناور پویاتر و این سرچشمه جوشان تر باشد، مشارکت بخش خصوصی پررنگ تر می شود و متولیان پارک علم وفناوری شریف نیز به دنبال رقم زدن همین جریان هستند.
دانشگاه ها باید به سمت درآمدزایی از تولیدات فناورانه حرکت کنند
با توجه به فعالیتهای دو دهه دانشگاه صنعتی شریف از سال ۱۳۷۹ که یک مرکز کارآفرینی داشت تا حالا آیا می توان اظهار داشت که این دانشگاه چه اندازه توانسته به دانشگاه نسل سوم و چهارم نزدیک شود، تا جایی که بتواند از جریان فناوری و نوآوری درآمدزایی کند؟
دانشگاه هنوز نتوانسته عنوان دانشگاه نسل سوم را کسب کند و فاصله زیادی تا رسیدن به این نقطه مطلوب پیش رو داریم و زمان بسیاری هم نیاز است تا بتوانیم به دانشگاه نسل سوم و در ادامه نسل چهارم برسیم که درآمدزایی دانشگاه متکی بر فروش محصولات و خدمات فناورانه و نوآورانه باشد. میوه این اقدام از آن دست فعالیتهایی است که طولانی مدت چیده می شود، این که اتکای دانشگاه از سمت بودجه های دولتی به سمت درآمدزایی از سمت شرکت های فناور، آرانددی صنایع برود، فاصله زیادی دارد.
شرکت های فناور باید سفارش دهنده پروژه های تحقیق و توسعه به دانشگاه باشند
آیا مکانیسمی هم وجود دارد که خود پارک و ناحیه نوآوری در کنار ماموریت خود، منفعتی کسب کند و سرمایه ای را که برای توسعه و پشتیبانی از شرکتها و واحدهای فناور می گذارد باردیگر بازگرداند؟
این جریان در طولانی مدت اتفاق می افتد، کاری که پارک علم وفناوری دانشگاه شریف انجام می دهد، از حیث فرهنگی بودن نمی توان انتظار داشت که در یک سال یا دو سال نتیجه بدهد و دانشگاه مکانیسمی برای بازگشت سرمایه خود ایجاد نماید. این که دانشگاه چطور می تواند از اکوسیستم فناوری منتفع شود، این است که شرکت های فناور رشد کنند، بالغ شوند و بعنوان سفارش دهنده پروژه های تحقیق و توسعه به دانشگاه عمل کنند و مشتری دانشگاه و سفارش دهنده کارهای پژوهشی کاربردی باشند، یعنی فعالیتهای پژوهشی که جنبه توسعه محصول دارد. این نقطه، همان جایی است که شرکت های فناوری که از دل دانشگاه بیرون آمده اند (شرکت های زایشی)، آن قدر بزرگ شوند که سفارش دهنده فناوری به دانشگاه باشند و رسالت اصلی دانشگاه، نخست تربیت نیروی انسانی و دوم تولید دانش فنی است. شرکت های فناور و بخش صنعت باید به نقطه سفارش دهندگی فناوری از دانشگاه برسند و اتفاق خوبی است که باید بیفتد و نیازمند فرهنگ سازی خوب و جامع است و باید تلاش نماییم ضمن گسترش فعالیت شرکتها و واحدهای فناور، بدنه صنعت را تشویق نماییم تا در زمینه تحقیق و توسعه سرمایه گزاری نموده و این تحقیقات را به دانشگاه ها برون سپاری کند و چیزی است که دانشگاه ها می توانند از جریان فناوری و نوآوری منتفع شده و کمک کنند تا از دل دانشگاه ها شرکت های بیشتری بیرون بروند و بخش صنعت سفارش دهنده پروژه تحقیق و توسعه به دانشگاه باشد.
حضور ۱۲ نهاد سرمایه گذاری خطرپذیر و ۲۰ شتاب دهنده در ناحیه نوآوری شریف
چه تعداد شتاب دهنده و نهاد سرمایه گذاری در ناحیه نوآوری شریف مشغول فعالیت هستند؟
تمام شتاب دهنده ها و مراکز نوآور خصوصی بوده و کاملا توسط بخش خصوصی به وجود آمده اند و این سرمایه خصوصی است. در حال حاضر ۱۲ نهاد سرمایه گذاری خطرپذیر و ۲۰ شتاب دهنده در ناحیه نوآوری شریف داریم که در حال فعالیت و ارائه خدمات به دیگر واحدهای فناور هستند. در تمام ناحیه نوآوری شریف ۵۰۰ شرکت فناور، نهاد ارائه دهنده خدمات به واحدهای فناور، شتاب دهنده و سرمایه گذاران خطرپذیر در حال فعالیت هستند که از این میان، ۱۵۰ واحد فناور و شرکت در پذیرش پارک علم وفناوری دانشگاه شریف حضور دارند و ۳۰۰۰ نفر نیز بصورت مستقیم در این شرکتها مشغول کار هستند.
روند نظارت و ارزیابی پارک علم وفناوری شریف بر فعالیت شرکتها و واحدهای فناور به چه صورت است؟
جریان نظارت و ارزیابی دانشگاه شریف فقط بر فعالیتهای ۱۵۰ شرکت و واحد فناور مستقر در پارک است. پارک در حال تسهیل گیری است و تلاش می کند هم افزایی میان بازیگران مختلف پارک افزایش پیدا کند و شرایط فعالیتی این بازیگران را جذاب کند تا تعامل میان آنها افزایش پیدا کند و کار مشترکی برای توسعه محصول جدید میان مرکز نوآوری و شرکت فناور رخ بدهد. جنس فعالیت پارک نظارت و ارزیابی نیست؛ بلکه ایجاد هم افزایی است.
روند برگزاری رویدادهایی همچون نمایش دستاوردهای ناحیه نوآوری شریف برای معرفی توانمندی شرکت های مستقر در پارک به چه صورت خواهد بود؟ چه برنامه ای برای ادامه برگزاری این جریان دارید؟
پارک تلاش می کند شرکت های نوآور بتوانند بیشتر و بهتر خودرا معرفی کنند و حضور در نمایشگاه یکی از این ابزارهاست. برخی نمایشگاه های فناوری و نوآوری هستند که در بعضی صنایع شاخص هستند؛ بطورمثال نمایشگاه نفت، گاز، پتروشیمی، نمایشگاه الکامپ و... که پارک در این نمایشگاه ها حضور جدی دارد و تلاش می کند شرکتها در نمایشگاه ها برای شناسایی ظرفیت خود به مخاطبان حاضر باشند. دسته دوم نیز بحث برگزاری نمایشگاه هایی است که در سطح دانشگاه برگزار می گردند و مخاطبان خاص از جنس نهادهای دولتی و شرکت های خصوصی بزرگ دارند و تلاش می شود ظرفیت فعالیتی شرکت های مستقر در پارک برای این مخاطبان خاص معرفی شود تا واحدهای فناور بتوانند ضمن معرفی دستاوردهایشان، از نیازمندی ها و دغدغه ها سخن بگویند. تمام تلاش پارک این است که برگزاری نمایشگاه هایی با مخاطبان خاص را در سال پیش رو بیشتر کند.
تخصصی شدن خدمات کیفی افق پارک علم وفناوری شریف در سال ۱۴۰۱
چشم انداز و افق پیش روی پارک علم وفناوری دانشگاه شریف در سال ۱۴۰۱ چیست؟
افقی که پارک علم وفناوری دانشگاه شریف در سال پیش رو برای خود ترسیم کرده، عمیق تر کردن خدمات کیفی به واحدهای فناور و تخصصی شدن خدمات است؛ یعنی یکی از اتفاقاتی که باید در سال جدید بیفتد، این است که در دل ناحیه نوآوری و پارک علم وفناوری شریف، خوشه های تخصصی فناوری شکل بگیرند، بطورمثال حوزه هوش مصنوعی، نفت و گاز، زیست فناوری و.... شرکت هایی هم که در این دسته بندی ها قرار می گیرند، به آسانی خدمات تخصصی تر دریافت می کنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد درآمدزایی ۷۰۰ میلیاردی واحدهای فناور شریف در سال قبل