واكاوی سه تضمین مورد اشاره در مذاكرات
چرا تضمین آمریکا در توافق احتمالی ضروری است؟
برتریها: در کنار مطالبات ایران در خصوص لغو تحریم و مساله راستی آزمایی، تضمین آمریکا که پیش تر با خروج از برجام، توافق را به این حال و روز انداخت ضروری به نظر می رسد؛ تضمینی که افزون بر ممانعت از کارشکنی سناتورهای جمهوری خواه، دولت های آتی آمریکا را با هر رویکرد سیاسی ملزم به اجرای آن کند.
دور هشتم مذاکرات لغو تحریم ها که از ششم دیماه شروع شده بود با گذشت بیشتر از ۵۰ روز همچنان در جریان است؛ مذاکراتی با چند وقفه که البته طولانی ترین و پیچیده ترین دور از گفتگو به حساب می آید.
بنابر آخرین اخبار مخابره شده از پایتخت اتریش، شرکت کنندگان مشغول تکمیل پیش نویس متن توافق و تصمیم گیری در مورد برخی موضوعات اختلافی هستند. قریب به اتفاق هیات ها اذعان دارند که گفت وگوها به رغم پیچیدگی برخی مسائل رو به جلو و در راه پیشرفت است.
«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چند روز پیش به دنبال گفت وگوی تلفنی با وزیر امور خارجه کشورمان در صفحه توییتر خود نوشت: «من به شدت معتقدم که رسیدن به توافق در دسترس می باشد. لحظه تلاش نهایی و رسیدن به یک توافق فرا رسیده است.»
همچنین «سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت خارجه کشورمان روز دوشنبه ۲۵ بهمن در نشست رسانه ای خود درباره مذاکرات احیای برجام با اشاره به اینکه «آنچه در وین باقی مانده در مورد موضوعات کلیدی است»، اضافه کرد: توافق در وین منتظر تصمیمات سیاسی طرف مقابل است. تهران تصمیمات سیاسی خویش را سال ها پیش گرفته و در برجام باقی مانده است. ما منتظر این هستیم که پاسخ ابتکارات و پیشنهادات ایران را بگیریم.
در زمینه اختلافات اما برخی منابع به چند اختلاف موجود در گفت وگوها اشاره می کنند که عبارتند از: سرنوشت سانتریفیوژهای پیشرفته ایران و هم مطالبه تهران در خصوص تضمین و حذف حدود ۳۰۰ تحریم غیرمرتبط با برجام ضد نهادها و افراد ایرانی.از آنجایی که مسائل مطرح شده در مذاکرات به بیرون درز نمی کند، نمی توان به پرانتزهایی که برداشته شده و آنهایی که به قوت خود مانده اشاره نمود. در زمینه اختلافات اما برخی منابع به چند اختلاف موجود در گفت وگوها اشاره می کنند که عبارتند از: سرنوشت سانتریفیوژهای پیشرفته ایران و هم مطالبه تهران در خصوص تضمین و حذف حدود ۳۰۰ تحریم غیرمرتبط با برجام ضد نهادها و افراد ایرانی.
دلایل دوگانه اهمیت تضمین؛ دولت جمهوری خواه و خطر سناتورها
یکی از مهم ترین اختلافات که به رغم اهمیت بسیار بالا اما متاسفانه آن طور که باید از جانب رسانه ها مورد توجه قرار نگرفته، تضمین آمریکا برای خارج نشدن مجدد از توافق و بازگرداندن تحریم ها است.
در همین پیوند چند روز پیش «کاظم جلالی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون در روسیه طی نشست مطبوعاتی در خبرگزاری «روسیاسگودنیا» مسکو اظهار داشت: ایران در تلاش ها برای احیای برجام خواهان آن است که به ایران تضمین داده شود در صورت تغییر حکومت در آمریکا، تحریم های جدید در مورد تهران اعمال نمی گردد.
خروج آمریکا از برجام باوجود اجرای کامل مفاد آن از جانب ایران، تهران را بر آن داشته تا از تکرار ماجرا جلوگیری نماید. بنابراین مذاکره کنندگان ایرانی بارها در مذاکرات اخیر از سوی آمریکایی خواسته اند تا تضمین هایی بدهد که دیگر از برجام خارج نخواهد شد.
مقامات آمریکایی اما تا کنون بارها در مواضع اعلانی خود تاکید کرده اند که از عرضه تضمین ناتوان هستند. «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه این کشور روز چهارشنبه ۲۹ دی در مصاحبه تصویری با «کروکد مدیا» آمریکا با اشاره به اینکه «در نظام سیاسی آمریکا دولت نمی تواند چنین تضمین سریع و محکمی را بدهد»، اضافه کرد: جو بایدن رئیس جمهوری ایالات متحده با قطعیت اعلام نموده تا وقتی که در این سمت قرار دارد، به برجام متعهد خواهد بود اما نمی توان از سوی دولت های آینده آمریکا چنین تعهدی داد.
ناتوانی به تضمین دولت آمریکا در تضمین را باید در ترکیب کنگره ای جست که کرسی های مجلس سنا و نمایندگان بین دو طیف دموکرات و جمهوری خواه تا حدی به تساوی تقسیم شده است.
چندی پیش روزنامه «وال استریت ژورنال» در گزارش خود به توجیه عرضه ندادن تضمین کتبی از جانب آمریکایی برآمد و نوشت: برجام یک توافق است و یک پیمان به شمار نمی آید چونکه بایدن همچون اوباما هیچگاه نمی تواند موافقت دو سوم مجلس سنای آمریکا (با برجام) را داشته باشد. ازاین رو برجام می تواند یک توافقنامه اجرایی باشد و هر رئیس جمهور دیگری در آینده، همانند ترامپ می تواند آنرا کنار بگذارد.
تهران اما تابحال با هر گونه توافق موقتی مخالفت کرده و تنها توافق پایداری را برمی تابد که برایند آن لغو یکجا و تمامی تحریم ها باشد. ضمن این که با توافق موقت و کوتاه مدت، تهران نباید انتظار ورود سرمایه گذاران خارجی را به کشور داشته باشد.اینک در حالی طرف غربی تضمین برای جلوگیری مجدد آمریکا از پیمان شکنی را «تلاش تهران برای کسب امتیاز» ارزیابی می نماید که از نگاه ناظران این مطالبه با عنایت به فراز وفرودهای چند سال گذشته برجام و سیگنال های منفی سناتورها منطقی به نظر می آید.
از نگاه ناظران تردیدی وجود ندارد که دولت بعدی آمریکا اگر در اختیار طیف جمهوری خواه قرار بگیرد از توافق باردیگر خارج خواهد شد بخصوص این که تیم قبلی کاخ سفید بار دیگر برای ورود به کاخ سفید خیز برداشته اند. در همین ارتباط «جان بولتون» مشاور امنیت ملی سابق آمریکا ادعا کرد که تضمین می دهد هرکسی در سال ۲۰۲۴ از سوی جمهوری خواهان رئیس جمهوری آمریکا شود، از توافق احتمالی بایدن با ایران خارج خواهد شد.
همان طور که انتظار آن می رفت، سناتورهای کنگره هم در این روزها به تهدید توافق احتمالی بایدن با تهران برآمده اند. «تام کاتن» نماینده جمهوری خواه اوایل آذرماه اخطار داد وقتی جمهوری خواهان دولت را در دست بگیرند توافق برجام را پاره خواهند کرد.
به تازگی هم ۳۳ تن از اعضای جمهوری خواه سنای آمریکا در نامه ای به بایدن اخطار داده اند که اگر دولت وی مانع بررسی توافق هسته ای با ایران از جانب کنگره شود، برای بی اثر کردن آن تلاش خواهند کرد و در صورت بازگشت جمهوری خواهان به قدرت، درصدد لغو آن برخواهند آمد.
واکاوی راهکارهای سه گانه
تا کنون طرح ها و پیشنهادهایی برای رفع اختلاف در زمینه تضمین عرضه شده است که در ذیل به سه مورد آن اشاره می شود:
۱. چندی قبل «وال استریت ژورنال» به این مسئله ورود کرد و ادعا نمود که ایران می خواهد تصمیم احتمالی آمریکا در آینده برای خروج باردیگر از برجام به موافقت سازمان ملل متحد مشروط شود.
از نگاه ناظران زمانی که آمریکای ترامپ به ده ها توافق معتبر بین المللی پشت کرد و حتی از سازمان های تابعه سازمان ملل متحد همانند «یونسکو» و «شورای حقوق بشر» در پشتیبانی از رژیم صهیونیستی خارج شد، نمی توان به این نوع تضمینی دل خوش کرد.
۲. «توافق موقت» دومین راهکاری است که از جانب طرف غربی همواره مطرح می شود. از آنجائیکه نظام سیاسی در آمریکا یک نظام سیاسی ریاستی است، اگر بایدن با ایران به توافق برسد تا ابتدای سال ۲۰۲۵ هیچ فرد و نهادی در آمریکا نمی تواند آنرا ملغی کند و این توافق پایدار خواهد بود. به رغم این که کنگره بر مبنای سیستم نظارت می تواند محدودیت هایی بر رئیس جمهوری آمریکا اعمال نماید اما در نهایت این بایدن است که می تواند تصمیم نهایی را گرفته و توافق را تا ابتدای سال ۲۰۲۵ حفظ کند.
به نظر می رسد طرح«ضمانت اقتصادی» بیشتر از این که تضمینی برای پایداری برجام باشد، ایده ای برای حضور و نفوذ سیاسی آمریکا در کشور و ترفندی برای مقابله با اجرای توافقات راهبردی تهران با پکن و مسکو باشد.تهران اما تا کنون با هر گونه توافق موقتی مخالفت کرده و تنها توافق پایداری را برمی تابد که برایند آن لغو یکجا و تمامی تحریم ها باشد. ضمن این که با توافق موقت و کوتاه مدت، تهران نباید انتظار ورود سرمایه گذاران خارجی را به کشور داشته باشد.
۳. «ضمانت اقتصادی» سومین راهکاری بود که پیش تر از جانب «رابرت مالی» نماینده ویژه ایالات متحده در مورد امور ایران عنوان شد. او برای عبور از معضل تضمین های سیاسی- قانونی همانند سد کنگره، اعطای «ضمانت های اقتصادی» را به ایران پیشنهاد کرد. بدین سان که راه برای سرمایه گذاری کلان و گسترده شرکتهای آمریکایی در بخش های مختلف اقتصادی ایران باز شود. در این صورت، شرکت ها و بخش خصوصی آمریکا برای حفظ منافع خود، در مقابل تلاش هر دولتی در آمریکا برای خروج از توافق هسته ای و بازگرداندن تحریم ها، مقاومت خواهند کرد.
طرح به ظاهر ابتکاری و خلاقانه مالی اما از جانب تهران رد شد. این پرسش به ذهن می رسد کمپانی های بزرگ در کشورهای مختلف جهان که با تهدید و تحریم یکجانبه ترامپ از سرمایه گذاری در ایران سرباز زدند، در صورت تکیه مجدد وی یا هر فرد ستیزه جوی دیگری بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا قدرت مخالفت خواهند داشت؟!
به نظر می رسد طرح«ضمانت اقتصادی» بیشتر از این که تضمینی برای پایداری برجام باشد، ایده ای برای حضور و نفوذ سیاسی آمریکا در کشور و ترفندی برای مقابله با اجرای توافقات راهبردی تهران با پکن و مسکو باشد.
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد چرا تضمین آمریکا در توافق احتمالی ضروری است؟