چكیده آخرین بولتن پژوهشی برتریها
چرایی تمایل به خرید سلاح ریشه ها و پیامدها
قاچاق و خریدوفروش سلاح در ماه های اخیر رو به فزونی گذاشته بگونه ای که به قول سردار «حسین رحیمی» فرمانده انتظامی تهران بزرگ، چنین موضوعی در تهران پایتخت می تواند شائبه امنیتی هم داشته باشد و قطعا تأثیر امنیتی هم خواهد داشت.
سردار رحیمی ۱۸ آبان ۱۴۰۰ در جریان بازدید خبرنگاران از دستاوردهای طرح اقتدار با بیان اینکه حجم سلاح های موجود در اختیار مردم افزایش پیدا کرده و گزارشی هم در اینباره به مسئولان و دستگاههای مربوطه اعلام شده، بر لزوم افزایش جدی تر مجازات افراد در رابطه با انواع سلاح تصریح کرد.
اظهارات سردار رحیمی ر رسانه های داخلی و خارجی بازتاب داشت و این سوال را بیان کرد که علت چنین موضوعی در مقطع کنونی چیست و جزئیات گزارش فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ به مسؤلان در این ارتباط شامل چه مواردی است؟اظهارات وی در رسانه های داخلی و خارجی بازتاب داشت و این سوال را بیان کرد که علت چنین موضوعی در مقطع کنونی چیست و جزئیات گزارش فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ به مسؤلان در این ارتباط شامل چه مواردی است؟
بدون تردید افزایش هزینه های زندگی در شهرهای بزرگ باعث فقر و روی آوردن برخی به سرقت، زورگیری و اقدامات خشونت آمیز شده و در چنین وضعیتی طرف های مقابل زورگیران به خاطر گسترش آن و مقابله آنی و در چنین مواردی مبادرت به تهیه برخی ملزومات نظیر اسپری فلفل، سلاح سرد و یا گرم کرده اند.
برای پاسخ به پرسش هایی در این حوزه و ریشه های آن پژوهشگر خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) دیدگاه دکتر «امان الله قرایی مقدم» جامعه شناس، دکتر «اصغر کیهان نیا» روانشناس، دکتر «مجیدابهری» رفتارشناس اجتماعی، دکتر «حسین حجت پناه» جامعه شناس و دکتر «عالیه شکربیگی» جامعه شناس را جویا شد.
فقر، مشکلات معیشتی و میل به تهیه سلاح
گسترش روز افزون فقر از مشکلات کنونی جامعه است که با شدت گرفتن نابسامانی های اقتصادی، رشد صعودی و هر روزه قیمت کالاهای اساسی و ناتوانی شمار زیادی از مردم در تأمین نیازهای اولیه سفره خانواده های ایرانی را بیشتر از پیش خالی کرده است.
بنا بر آمار رسمی دفتر پژوهش های مجلس شورای اسلامی، از سال ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۰ هر ایرانی به صورت متوسط ۳۶ درصد فقیرتر شده است.
ابهری در این خصوص می گوید: از نگاه رفتار شناسی اجتماعی، نداشتن امنیت غذایی یعنی وقتی فرد برای ناهار خود و خانواده غذایی پیدا می کند، دیگر مطمئن نیست که برای شام هم می تواند غذایی در دسترس داشته باشد، متاسفانه روز به روز قیمت ها بیش تر صعود کرده و مشخص نیست به کجا می رود.
شکربیگی هم در این ارتباط ضمن اشاره به چند فقره قتل که اخیرا در کشور رخ داده است، می گوید: روحیه ایرانی ها بگونه ای نیست که به سمت خشونت بروند ولی فقر و تنگناهای اقتصادی سبب شده آنها برای رهایی از چنین وضعیتی دست به خشونت بزنند و از سلاح استفاده کنند؛ سلاح هایی که بیش تر از مبادی مرزی وارد کشور می شود.
قرایی مقدم هم ضمن اشاره به افزایش میزان فقر و مشکلات معیشتی در جامعه می گوید: هر روز آمار قتل و غارت و انواع بزه که ریشه در مشکلات اقتصادی و بیکاری دارد، شتاب می گیرد و به این ها باید خرید و فروش سلاح گرم و سرد را هم اضافه کرد.
وی با بیان اینکه پیش از این هم خرید و فروش سلاح در استانهای غربی وجود داشت، می افزاید: هم اکنون اخبار در ارتباط با دست به سلاح شدن افراد عادی در نزاع های خانوادگی نگران کننده است و نشان از بحران شدید دارد.
کیهان نیا هم در اینباره می گوید: شکم گرسنه دین و ایمان ندارد، ازاین رو دست اندرکاران و مسئولان به این مورد توجه نمایند تا فقر و مشکلات معیشتی باعث خشم فروخورده و رنجش عمیق مردم نشود، آنها باید از آن چه زیر پوست شهر اتفاق می افتد، آگاه باشند.
به گفته وی، وقتی مردم در جامعه ای به هر علتی احساس قربانی شدن و تحقیر بکنند، برای مقابله با آن و دفاع از خود وارد عمل شده و دست به سلاح برده و مرتکب قتل می شوند.
در همین ارتباط سردار احمد علی گودرزی فرمانده مرزبانی ناجا به تازگی اعلام نمود: علاوه بر افزایش ۴۲ درصدی کشفیات سلاح شکاری در سال ۱۴۰۰، در سلاح های جنگی هم افزایش را نسبت به سال ۱۳۹۹ شاهد بودیم؛ سلاح هایی که عموما کلت هستند، برخی از کلت ها از آمریکا وارد استان خوزستان شده بود که این کلت ها بگونه ای طراحی شده است که به صورت رگبار هم شلیک می کند.
فرمانده مرزبانی ناجا: علاوه بر افزایش ۴۲ درصدی کشفیات سلاح شکاری در سال ۱۴۰۰، در سلاح های جنگی هم افزایش را نسبت به سال ۱۳۹۹ شاهد بودیم؛ سلاح هایی که عموما کلت هستند، برخی از کلت ها از آمریکا وارد استان خوزستان شده بود.
این اظهارات علاوه بر اینکه هشداری برای نیروهای امنیتی کشور در زمینه قاچاق سلاح و مهمات از مبادی مرزی است، زنگ خطری را برای مسئولان به صدا درآورده تا با هوشیاری و رسیدگی فوری نسبت به عللی که میل به تجارت سلاح و دسترسی مردم به آنرا افزایش داده حساسیت نشان دهند و اقدام متناسب را در دستور کار قرار دهند.
شکربیگی در اینباره می گوید: بر مبنای نتایج به دست آمده از تحقیقات و پژوهش ها، جامعه ایران طی سالهای اخیر به سمت کنش های خشونت زا همچون خرید و فروش سلاح در حرکت است؛ خشونت هایی که بخصوص در بین خانواده ها به صورت پرخاش گری و کشتن های بی سر و صدا دیده می شود.
جامعه ناامن به دنبال تهیه سلاح
امنیت پس از آب و غذا بعنوان موضوعی مهم از گذشته دور برای انسان مطرح بوده است و در این راه همواره کوشیده تا برای ایجاد آن در زندگی اجتماعی راهکارهایی پیدا کند، چونکه نبود آن، آرامش فردی در جامعه را بر هم زده، تعاملات اجتماعی را مختل کرده و جامعه را به سمت خشونت و ارتکاب جرم سوق می دهد، در حالیکه جامعه امن به سمت رشد و شکوفایی حرکت می کند.
وقتی جامعه ای ناامن باشد، افراد تلاش می کنند برای حفاظت و مراقبت از خود، مجهز به انواع سلاح و یا افزایش توانایی های لازم مانند فراگیری ورزش های رزمی برای دفاع از خود شوند؛ موضوعی که تهدیدی برای صلح و امنیت است و حیات انسان ها را به خطر می اندازد.
قرایی مقدم در اینباره می گوید: ناامنی در جامعه از علل گرایش به خرید و فروش سلاح است، وقتی مردم از نبود امنیت در اجتماع ناامید می شوند، با در اختیار گرفتن سلاح و توسل به زور تلاش در دفاع از خود، تأمین امنیت و گرفتن انتقام دارند.
شکربیگی هم با طرح این سوال که چرا نباید با جدیت مانع از ورود انواع سلاح از طریق مرزها شد و راه را برای دست به اسلحه بردن بست؟ می گوید: باید قاطعیت و عزمی برای برقراری بیشتر از پیش امنیت در جامعه وجود داشته باشد تا مردم مجبور نشوند برای حفظ آرامش و امنیت کاری را انجام دهند که وظیفه حافظان جان و ناموس مردم است.
همسایگان ایران و خطر ورود سلاح از مرزهای آن
یکی از مسائل مهمی که همواره مورد توجه دولت ها در هر کشوری بخصوص ایران بوده برقراری امنیت در نواحی مرزی و شهرهای هم جوار آن است چونکه ناامنی در این مناطق می تواند علاوه بر به خطر انداختن جان ساکنان آن، مامنی برای معاندان، سودجویان، قاچاقچیان و خلاف کاران برای رسیدن به اهداف شوم آنها باشد.
ابهری در اینباره معتقد است: علت استقبال برخی افراد در شهرهای مرزی از خرید و فروش سلاح، بی کاری گسترده، فقر و نیاز مفرط و نبود مراکز اشتغال است، هر چند ارزان بودن قیمت سلاح و تفاوت قیمت آن با قیمت های موجود در کشور را باید به علل یاد شده اضافه کرد.
به گفته وی، خشک سالی، کمبود آب و مشکلات اقتصادی و کشاورزی بعضی از مناطق مرزی بر بی کاری و فقر افزوده و مردم را با تنگناهایی رو به رو کرده است.
در همین حال گزارش و اخبار رسانه ها درباره کشفیات سلاح در نوار مرزی کشور نشان می دهد، نیروهای مرزبانی ناجا همواره مقادیر زیادی اسلحه جنگی و شکاری در این مبادی کشف و ضبط می کنند که این نشان از استقبال از تجارت و خرید و فروش این کالای خشن دارد. در این میان استقبال افراد بیکار در این مناطق بسیار حائز اهمیت است؛ موضوعی که در صورت عدم کنترل می تواند جوانان و نوجوانان بی کار را طعمه معاندان باندهای قاچاق و اشرار کند.
حجت پناه در اینباره می گوید: حجم سلاح در دست مردم که هم اکنون رو به رشد است، علاوه بر تهدید برای امنیت جامعه، یک تهدید برای عقلانیت جامعه به حساب می آید که نباید این مسئله مورد غفلت واقع شود.
وی با طرح این سوال که چرا اقبال به داشتن سلاح بین مردم وجود دارد؟ پاسخ می دهد: ایران به لحاظ ژئوپلیتیکی در منطقه ای قرار گرفته که در مرزهای آن کشورهایی با سابقه درگیری و فعالیت گروههای تروریستی وجود دارد.
کیهان نیا هم ضمن اشاره به اینکه نیاز افراد به امنیت و در دسترس بودن سلاح سرد و گرم باعث تهیه و خرید و فروش آن می شود، معتقد است: در شرایط کنونی که داعش و تروریسم در کشورهای همسایه ایران با قوت درحال فعالیت هستند، میل مردم به داشتن سلاح برای دفاع از خود افزایش پیدا کرده است.
سرخوردگی از نابرابری های اجتماعی و تبعیض ها
نابرابری در برخورداری از امکانات و درآمدهای جامعه از مفاهیمی است که در بیش تر جوامع به چشم می خورد و با همه ساختارهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی در هم تنیده شده است، زمانی که افراد جامعه به موقعیت و فرصت های برابر اجتماعی، اقتصادی و رفاهی دسترسی ندارند این مفهوم معنا پیدا می کند.
از دیدگاه جامعه شناسان، نابرابری های اجتماعی منجر به خشم های تلنبار شده و گرایش به خشونت و تقویت احساس انتقام جویی در افراد می شود و زمانی که سلاح سرد و گرم هم در دسترس آنها باشد این مورد می تواند بسیار خطرناک شود.
شکربیگی در اینباره می گوید: شکاف طبقاتی و نابرابری های اجتماعی هر روز بیشتر از گذشته در جامعه خویش را نشان می دهد، وقتی مردم می بینند مسئولان نسبت به تأمین نیازهای آنها بی توجه هستند، برای پاسخ به خواسته های خود شخصا وارد عمل شده و در این میان چه بسا برای دست یابی به آن از روی خشونت متوسل به خرید و فروش سلاح شوند.
کیهان نیا هم معتقد است: سوء مدیریت برخی مسئولان و نابرابری های اجتماعی از علل روی آوردن مردم به بزه و بویژه تهیه سلاح است، زمانی که مردم نسبت به عملکرد برخی مسئولان بی اعتماد شده و احساس می کنندکه صلاح و مصلحت آنها را نمی دانند و یا اگر هم بدانند به آن عمل نمی کنند.
بررسی نظرات جامعه شناسان نشان داده است که وقتی مشارکت اجتماعی کاهش و خشونت رواج می یابد، امنیت اجتماعی از بین می رود.
وجود سلاح در میان برخی اقوام و عشایر
ایران کشوری با چند فرهنگ و دارای تنوع قومی و زبانی، این تنوع از یک سو می تواند به فرصت برای توسعه و از طرفی به بستری مهم برای تهدیدات امنیتی تبدیل گردد، چونکه شکاف های فرهنگی میان این اقوام می تواند بیگانگان را تحریک کرده تا با ایجاد تفرقه و اختلافات به خواسته های خود برسند. حال در صورتیکه این اقوام مجهز به سلاح باشند کار برای دشمن داخلی و خارجی آسان تر خواهد بود ازاین رو اقوام از جمعیت های اثرگذار در کشور می باشند که توجه بیشتر از پیش به آنها یک لزوم است.
حجت پناه در این ارتباط با بیان اینکه در بعضی از گروههای قومی بخصوص مرزنشین ها به لحاظ فرهنگی داشتن سلاح یک ارزش و سرمایه نمادین است، اضافه می کند: متاسفانه همیشه شیوه مدیریتی در ایران مدیریت مرکزگرا بوده و قومیت ها همواره مدعی هستند که حاکمیت در حق آنها اجحاف کرده و این در شرایطی است که قومیت ها در ایران با یکدیگر مشکلی ندارند و چه بسا میان آنها تبادلاتی مانند ازدواج صورت می گیرد.
عرضه کنندگان سلاح و مهمات مانند سایر قاچاقچیان و فروشندگان اجناس غیرقانونی برای کسب درآمد هنگفت و پول های سیاه به راه های مختلف متوسل می شوند و فضای مجازی محملی برای این تجارت غیرمتعارف شده است. تجارت سلاح و مهمات در فضای مجازی
سودجویان و عرضه کنندگان سلاح و مهمات هم مانند سایر قاچاقچیان و فروشندگان اقلام و اجناس غیرقانونی برای کسب درآمد هنگفت و پول های سیاه به راه های مختلف متوسل می شوند و فضای مجازی بخصوص تلگرام و اینستاگرام محملی برای این تجارت غیر متعارف شده است.
گردانندگان کانال های فضای مجازی هدف اصلی از فعالیت خویش را ناشناس ماندن عنوان و اعلام نموده اند در فضای مجازی نباید احمق بود و با ریال کار کرد چون ردیابی آنها از راه کارت بانکی به سادگی امکان دارد.
این افراد می گویند: از آن جا که مدت زیادی است که زندگی ما از این راه تأمین می شود و نمی خواهیم مشتری های خویش را از دست بدهیم دلیلی هم برای کلاه برداری وجود ندارد پس به ما اعتماد کنید.
شکربیگی در اینباره ضمن اشاره به نقش فضای مجازی در خرید و فروش سلاح و لزوم توجه به آن می گوید: این ابزار نوین دارای دو کارکرد مثبت و منفی است و در صورت نبود نظارت و کنترل از آن بعنوان مکانی برای تجارت اسلحه استفاده می شود.
ناکافی بودن مجازات
در هر جامعه ای برای هر فعلی که مغایر قانون و مخل نظم جامعه باشد مجازات در نظر گرفته می شود؛ مجازاتی که با جرم ارتکابی متناسب بوده و کرامت انسانی در آن رعایت شده باشد. ضمن اینکه لازم است مجازات بازدارنده باشد تا از تکرار جرم توسط افراد جامعه جلوگیری شود.
گاهی به علت بازدارنده نبودن و عدم تناسب جرم و مجازات شاهد وقوع مکرر انواع بزه همچون خرید و فروش سلاح و بر هم خوردن نظم عمومی جامعه هستیم؛ بر مبنای قانون، هر کسی به صورت غیر مجاز سلاح گرم یا سرد جنگی یا سلاح شکاری یا قطعات موثر یا مهمات آنها را خریداری، نگهداری یا حمل کند یا با آنها معامله دیگری انجام دهد به حبس تعزیری از ۹۱ روز تا ۱۰ سال محکوم می شود.
قرایی مقدم در این خصوص می گوید: خیلی از افراد با وجود اطلاع از مجازات جرم، مرتکب آن می شوند، به عبارتی دست از جان می شویند ازاین رو در وهله اول، رفع مشکلات معیشتی و اقتصادی که ریشه خیلی از این جرم ها و بزه ها است، لزوم دارد.
گاهی به علت بازدارنده نبودن و عدم تناسب جرم و مجازات شاهد وقوع مکرر انواع بزه همچون خریدوفروش سلاح و بر هم خوردن نظم عمومی جامعه هستیم. ابهری هم ضمن اشاره به مجازات هایی مانند زندان و جریمه های نقدی برای عاملان خرید و فروش سلاح می گوید: این مجازات ها چندان بازدارنده نبوده و لازم است نمایندگان مجلس با تصویب و تشدید قوانین و مجازات های سخت تر که متناسب با این جرم است، مانع بروز این تجارت و کاهش آن شوند.
سخن آخر این که به عقیده کارشناسان، سامان دادن اوضاع اقتصادی بخصوص در مناطق مرزی، تعامل بـا اقوام و عشایر، به کار بستن قوانین و مجازات های بازدارنده، افزایش سرمایه اجتماعی با جدی گرفتن اعتراض ها و نارضایتی های اجتماعی و کنترل بیشتر فضای مجازی که به بستری برای تجارت غیرمجاز سلاح تبدیل گشته اسـت، همچون راهکارهای غلبه بر گرایش به نگهداری سلاح در میان مردم است.
این گزارش، چکیده ای از بولتن تهیه شده از جانب پژوهشگر ایرناست.
منبع: برتریها
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد چرایی تمایل به خرید سلاح ریشه ها و پیامدها