سرمنشاء توان موشکی انصارالله یمن کجاست؟
جنبش انصارالله و نیروهای نظامی یمن توانسته اند با توسعه توان موشکی و پهپادی خود در کنار بهره گیری از تاکتیک های نبرد نامتقارن، ائتلاف عربی به راهبری ریاض را فرسوده کرده و معادلات این جنگ ویرانگر را نفع خود تغییر دهند.
پیش از ظهر روز دوشنبه، ۲۸ دی ماه، رسانه ها از حمله گسترده موشکی و پهپادی ارتش و کمیته های مردمی یمن به خاک امارات متحده عربی و در قلب شهر ابوظبی خبر دادند. «یحیی سریع» سخنگوی نیروهای مسلح یمن اعلام نمود کشورش عملیات «طوفان یمن» را در پاسخ به افزایش حملات ائتلاف متجاوز آمریکایی، سعودی و اماراتی با پنج فروند موشک بالستیک، کروز و تعداد زیادی پهپاد با موفقیت انجام داده است. وی آگاهی داد که در این عملیات، فرودگاه دبی، ابوظبی و پالایشگاه نفت در «المصفح» ابوظبی و تعداد دیگری از سایت ها و تأسیسات مهم و حساس امارات هدف قرار گرفته است.
وی همین طور تصریح کرد در صورت ادامه حملات به یمن، امارات متحده کشوری ناامن خواهد بود و هشدار داد یمن در هدف قرار دادن تاسیسات مهمتر و مراکز اقتصادی در آینده تردید نخواهد کرد.
«مهدی المشاط» فرمانده کل نیروهای مسلح یمن نیز ضمن اشاره به هدف قراردادن ابوظبی، هشدار داد در صورت ادامه تجاوز و جنایات و کوشش برای اشغال یمن، اقتصاد و سرمایه گذاری در امارات در آینده با خطرات جدی مواجه خواهد شد.
عربستان سعودی از ششم فروردین ۹۴ در قالب ائتلافی از چند کشور عربی همچون امارات متحده عربی و با کمک و چراغ سبز آمریکا، به بهانه بازگرداندن «عبدربه منصور هادی» رییس جمهوری مستعفی و فراری این کشور، حملات گسترده ای را مقابل یمن شروع کرد که بدون هیچ دستاوردی برای ریاض، فاجعه ای انسانی را در این کشور رقم زده است. امارات نیز اخیرا حملات خود به یمن را تشدید کرده و نیروهای تحت امر خودرا معروف به گردان های «العمالقه» (غول) که از گروههای سلفی، تکفیری و داعش تشکیل شده، برای حمله به استان «شبوه» اعزام کرده است.
با وجود حملات گسترده ائتلاف عربی به یمن که این کشور را به ویرانه ای تبدیل نموده، نیروهای نظامی یمن بارها در حملاتی تلافی جویانه به مناطق کلیدی عربستان سعودی و امارات متحده عربی کوشیده اند معادلات این جنگ را به نفع خود تغییر دهند.
به عنوان مثال، ارتش یمن در پنجمین سال این جنگ، با استفاده از ۲۵ فروند موشک بالدار «کروز» و پهپاد بالدار تاسیسات نفتی «آرامکو»، ایستگاه پمپاژ نفت در خط لوله اصلی شرق به غرب در نزدیکی ریاض و پالایشگاه های نفتی در میدانی «الشیبه» در منطقه «ربع الخالی» را هدف قرار داد. این حمله نیمی از تولید نفت عربستان را در آن زمان متوقف کرد و مزدوران سعودی زیادی کشته و اسیر شدند. در عملیات «بنیان المرصوص» نیز ریاض متحمل خسارات بسیار سنگینی شد و بیش از ۲۵۰۰ کیلومتر از اراضی اشغالی یمن آزاد شد.
حمله اخیر به امارت متحده عربی نیز بی سابقه نبود. یگان موشکی ارتش یمن در سال ۱۳۹۶ با موشک کروز تاسیسات هسته ای در ابوظبی را هدف قرار داد و از مقام های امارات خواسته بود از دخالت های نظامی و تجاوز به کشور یمن اجتناب کنند.
حمله اخیر به امارت متحده عربی نیز بی سابقه نبود. یگان موشکی ارتش یمن در سال ۱۳۹۶ با موشک کروز تاسیسات هسته ای در ابوظبی را هدف قرار داد و از مقام های امارات خواسته بود که از دخالت های نظامی و تجاوز به کشور یمن اجتناب کنند.
یمن با تسلط بر تنگه «باب المندب»، برخورداری از سواحل طولانی در کرانه دریای سرخ و دریای عرب و وجود بنادری مانند «عدن»، «حدیده» و «فحاء» موقعیت استراتژیک ویژه ای دارد. این کشور منابع نفتی، گازی و معادن فراوانی دارد و تا قبل از شروع تجاوز عربستان و ائتلاف عربی _ آمریکایی، روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت صادر می کرد. اما از این تاریخ به بعد به علت محاصره همه جانبه، صادرات این کشور قطع شده؛ حالا این کشور با یک فاجعه انسانی مواجه بوده و زیرساخت های کلیدی آن تخریب شده است.
در چنین شرایطی، شاید یکی از با اهمیت ترین پرسش هایی که ذیل پاسخ های نظامی گسترده یمن به حملات ائتلاف عربی مطرح می شود این باشد که خاستگاه قدرت نظامی کشوری که زیرساخت های آن تخریب شده، با فاجعه ای انسانی دست وپنجه نرم می کند و از منبع اساسی درآمد خود محروم است، کجاست؟
در تشریح منبع توان موشکی و پهپادی یمن، مقام های غربی و وابستگان آنها رابطه تیره بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، قدرت عظیم موشکی ایران و اهمیت ژئوپلیتیکی یمن برای ایران را دست مایه قرار دادند و تلاش کردند قدرت نظامی «انصارالله» را به ایران نسبت دهند. در حقیقت، حضور ایران در نبرد مقابل تروریست های تکفیری داعش در عراق و سوریه همزمان با جنگ یمن، بهانه خوبی بود تا رسانه های غربی، عربی و عبری تجاوز ائتلاف عربی آمریکایی به یمن را جنگی نیابتی بین تهران و ریاض توصیف کنند.
انصارالله و مقام های نظامی یمن بارها تاکید کرده اند که مقاومت و توان پهپادی و موشکی آنها به حمایت ایران وابسته نیست. جمهوری اسلامی ایران نیز تصریح کرده حمایت ایران از انصارالله در حد حمایت معنوی است. بعنوان مثال در سال ۱۳۹۷، «محمدعلی الحوثی» رییس کمیته عالی انقلابی یمن در مصاحبه ای با شبکه فرانس ۲۴ خاطرنشان کرد: «ما موشک های خودمان را که ساخت روسیه و کره است، توسعه می دهیم و خودمان نیز به ساخت موشک می پردازیم. این موشک ها ساخت ایران نیستند...»
در سال ۱۳۹۷، «محمد علی الحوثی» رییس کمیته عالی انقلابی یمن در مصاحبه ای با شبکه فرانس ۲۴ خاطرنشان کرد: «ما موشک های خودمان را که ساخت روسیه و کره است، توسعه می دهیم و خودمان نیز به ساخت موشک می پردازیم. این موشک ها ساخت ایران نیستند...»
جدا از مواضع رسمی دولت های یمن و ایران در این حوزه، مرور تاریخ به روشنی نشان داده است مقاومت یمن در این نبرد و ناکامی ائتلاف عربی _ آمریکایی، برخاسته از عواملی بنیادین است که در تاریخ، فرهنگ، مناسبات سیاسی یمن، ساختار قدرت داخلی و مشخصه های ژئوپلیتیک این کشور عربی ریشه دارد.
ساختار داخلی قدرت در یمن
در ساختار قدرت کشورهای عربی همچون یمن، قبایل نقش برجسته ای دارند که ضمن برخورداری از نفوذ سیاسی، توانایی نظامی نیز دارند. در حقیقت، ساختار قبیله ای یمن سبب شده مردم به سهولت و گستردگی به سلاح دسترسی داشته باشند. همین طور فرهنگ عربی جنگجویی نیز به این امر دامن زده به صورتی که در یمن رسم است هر پسری که بالغ می شود یک کلاشینکف و یک چاقو هدیه می گیرد. به این ترتیب، مردم یمن بیش از هر چیز با سلاح و جنگ انس دارند به صورتی که گفته می شد سه برابر جمعیت یمن فقط کلاشنیکف در این کشور وجود دارد. با در نظر گرفتن این نکته که یمن با ۲۸ میلیون نفر جمعیت از کشورهای پرجمعیت عربی به حساب می آید، می توان گفت جامعه یمن به شدت مسلح است.
مناسبات سیاسی یمن در جنگ سرد
«علی عبدالله صالح» بعنوان یک افسر نظامی، قدرت را در یمن در سال ۱۹۷۸ در اختیار گرفت و در دوران ۴۰ ساله ریاست جمهوری خود، ارتش بزرگ و قدرتمندی تشکیل داد که در عین برخورداری از نیروی انسانی پرشمار، انواع و اقسام سلاح ها خصوصاً موشک های بالستیک «اسکاد بی» را در اختیار داشت.
حتی در جنگ تحمیلی هشت ساله عراق مقابل ایران، صالح که با «صدام حسین» اتحاد و دوستی نزدیکی داشت، در مواردی سلاح ها و موشک های ارتش عراق را تامین می کرد.
اما در حقیقت، این جنگ های شش گانه بین انصارالله و دولت «صالح» از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ بود که تحول نظامی و تسلیحاتی انصارالله را کلید زد. حوثی ها بعنوان یکی از قبایل مرزنشین یمن که ضمن سابقه حکومت داری طولانی، در چالش و منازعه مداوم با دولت «علی عبدالله صالح» و عربستان سعودی قرار داشته اند، به ناچار سطح بالاتری از آمادگی نظامی و تسلیحاتی را در مقایسه با دیگر قبایل یمن کسب کرده بودند.
این جنگ های شش گانه بین انصارالله و دولت «صالح» از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ بود که تحول نظامی و تسلیحاتی انصارالله را کلید زد. حوثی ها به ناچار سطح بالاتری از آمادگی نظامی و تسلیحاتی را در مقایسه با دیگر قبایل یمن کسب کرده بودند.
جنگ های شش گانه دولت صالح و حوثی ها
حوثی ها و دولت صالح از ژوئن سال ۲۰۰۴ تا فوریه ۲۰۱۰ درگیر جنگ های شش گانه بودند که به علت چند دهه تبعیض قومی، سیاسی و مذهبی مقابل زیدیه و رابطه نزدیک دولت صالح با آمریکا و حضور نیروهای نظامی و جاسوسی آمریکا در این کشور رقم خورد. در حقیقت، «حسین بدرالدین حوثی» رهبر سابق انصارالله بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر به طور گسترده رویکرد ضد آمریکایی را در پیش گرفت.
آمریکا از اوایل دهه اول سال ۲۰۰۰ میلادی کمک های نظامی خودرا به یمن شروع کرده بود که این کمک ها در زمان جنگ شش گانه شدت یافت. دولت صالح نیز سلاح های روسی زیادی نیز انبار کرده بود و در این جنگ از کمک های نظامی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز بهره مند شد.
در جنگ اول، سلاح اندکی در اختیار حوثی ها قرار داشت؛ بنابراین نیز تلفات زیادی دادند اما در شش جنگ به تدریج تجهیزات و تسلیحات زیادی از ارتش یمن به غنیمت گرفتند. با تسلط این جنبش بر صنعا در سال ۲۰۱۴، زرادخانه روسی دولت صالح، تسلیحات خریداری شده از آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس در دست انصارالله قرار گرفت.
همچنین، دولت صالح در جریان قراردادی نظامی با کره شمالی در سال ۱۹۹۸، موشک های «موسودان بی ام» با برد متوسط را نیز خریده بود که نیروی دریایی اسپانیا محموله ای از این موشک ها را در سال ۲۰۰۲ در دریای سرخ توقیف نمود اما صالح با حمایت دولت «جرج بوش» توانست با دور زدن قوانین در ارتباط با توقیف این موشک ها، این موشک ها را نگه دارد. با این تفاسیر، در شروع جنگ یمن در سال ۲۰۱۵، صنعا موشک های زیر را در اختیار داشت:
- موشک های زمین به زمین با برد حدود ۱۲۰ کیلومتر
- موشک هایی با برد حدود ۳۲۰ کیلومتر
- حداقل ۳۰۰ فروند موشک از نوع «اسکاد بی» روسی
- موشک های روسی «توشکا» با برد ۱۲۰ کیلومتر
در حقیقت، تعدادی از تجهیزات امروزی ارتش یمن ارتقا یافته سلاح هایی است که از اتحاد جماهیر شوروی سابق و آمریکا دریافت کرده بود. «ابراهیم الدیلمی» سفیر جمهوری یمن در ایران در گفت وگویی که بهمن ماه سال ۱۳۹۸ با روزنامه کیهان داشت به این مورد اشاره نمود و اظهار داشت: ده ها سال پیش، یمن مملو از سلاح های ساخت چین، روسیه، آمریکا و یوگسلاوی بود.
منبع اصلی ارتقای موشک های بومی یمن
افسران و مهندسان نظامی یمنی که سال ها در در کشورهای مختلف خصوصاً روسیه و کشورهای بلوک شرق دوره دیده اند توانستند تسلیحات خریداری شده پیشین را ارتقا دهند. همین طور در پی سقوط بغداد پایتخت عراق به دست ارتش آمریکا در سال ۲۰۰۳، صنعا بیش از ۲۰۰ کارشناس نظامی عراقی را جذب کرد و آنها را در اردوگاه های ویژه خود که تحت فرماندهی «احمد علی عبدالله صالح» فرزند رییس جمهوری سابق یمن اداره می شد، به کار گرفت. بخشی این افراد نیز در لشکر اول زرهی ارتش یمن حضور پیدا کردند. بدین سان بخش تولید تسلیحات جنگی در وزارت دفاع یمن در صنعا شکل گرفت که همچون اقدامات آن توسعه موشک های روسی و کره شمالی با استفاده از تجربه های ژنرال های عراقی بود.
با تسلط جنبش انصارالله بر صنعا، بخش تولیدات نظامی نیز که کارشناسان خبره یمنی به همراه ژنرال های فراری از بغداد نظارت آنرا در اختیار داشتند، به دست نیروهای انصارالله افتاد. با شروع جنگ یمن خصوصاً در سالهای اخیر و به علت ایجاد توازن در نبرد، انصارالله و ارتش یمن توانستند موشک های خودرا توسعه دهند و به ائتلاف عربی آمریکایی خسارات سنگینی وارد کنند.
توان موشکی و پهپادی فعلی ارتش یمن و انصارالله
گزارش ها نشان داده است حالا ارتش و کمیته های مردمی یمن موشک هایی در اختیار دارد که تعدادی از مهم ترین آنها عبارتند از:
- موشک های «ثاقب ۱، ۲ و ۳»: این موشک ها به ترتیب برمبنای موشک های کوتاه برد روسی R-۷۳ و میان برد R-۲۷T و R-۷۷ توسعه یافته اند.
- فاطر ۱: موشک فاطر-۱ مدل ارتقا یافته موشک سام-۶ روسی است که در اکتبر سال ۲۰۱۷، پهپاد آمریکایی MQ۹ را ساقط کرد.
- موشک های بدر P۱ و بدر F: این موشک ها همچون موشک های کوتاه برد یمنی و شبیه موشک توچکای روسیه است.
- موشک قدس: این موشک از نوع موشک های بالدار کروز است. موشک های بالدار کروز، دسته ای از سلاح های خودکششی هوایی مجهز به سامانه رهگیر اتوماتیک هستند که دقت بسیار زیادی دارند.
- موشک بالستیک دوربرد از نوع ذوالفقار: یمن در فوریه سال ۲۰۲۰ از این موشک زمین به زمین رونمایی نمود. این موشک، نمونه پیشرفته و به روز شده مشابه نسل جدید موشک های دوربرد است که برد آن به ۱۳۰۰ کیلومتر می رسد. ارتش و کمیته های مردمی یمن در عملیات «توازن بازدارندگی سوم» از موشک های قدس و ذوالفقار به همراه پهپادهای «صماد» بهره گرفت.
- موشک های قاهر۱ و ام۲: موشک قاهر۱، یک موشک بالستیک با دقت بسیار بالاست که می تواند اهداف را در فاصله ۵۰۰ کیلومتری با دقت هدف قرار دهد. موشک بالستیک قاهر ام۲ نوع پیشرفته موشک قاهر۱ است که می تواند یک کلاهک جنگی به وزن ۳۵۰ کیلوگرم را حمل کند.
موشک برکان ۱، ۲ و ۳: این موشک ها نسخه پیشرفته و بومی شده موشک های کوتاه برد اسکاد زمان شوروی سابق هستند. موشک برکان ۳ ارتقا یافته برکان ۱و ۲ است که برد آن بین ۱۳۰۰ تا ۱۸۰۰ کیلومتر برآورد می شود. ارتش و کمیته های مردمی یمن از برکان ۳ در عملیات «الدمام» که ۱۲۰۰ کیلومتر از صنعا فاصله دارد، استفاده کردند.
موشک های بالدار کروز: این موشک ها با برد ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر در ارتفاع پایین حرکت می کنند و با برخورداری از یک سیستم ناوبری دقیق و هدایت پیشرفته، برای حمل یک کلاهک جنگی انفجاری با وزن ۴۵۰ کیلوگرم طراحی شده است. سیستم های رهگیری به سختی می توانند این موشک ها را ردیابی کنند و به علت پرواز در ارتفاع پایین، سامانه های دفاع موشکی را سردرگم می کنند.
پهپادهای تهاجمی و شناسایی
نیروهای نظامی یمن توانسته اند در سه سال قبل توان پهپادی خودرا توسعه دهند و پهپادهایی را طراحی و در مقیاس قابل توجه تولید کنند که تعدادی از آنها می توانند تا یک هزار و ۷۰۰ کیلومتر پرواز کرده و بعد از عملیات، به مبدا پروازی خود باز گردند.
در حقیقت، با ورود پهپادها به چرخه رزم نیروهای مقاومت یمنی، معادلات جنگ یمن نیز تغییر نمود و در کنار استفاده یمنی ها از موشک های زمین به زمین، ورود پهپادهای مهاجم، خسارات ارتش سعودی و متحدانش را در یمن به شدت افزایش داد.
حالا نزدیک به ۶ سال است که سعودی ها در جنگ یمن درگیرند و نتوانسته اند آنرا مدیریت کنند. حمله های فزاینده جنبش انصارالله به تاسیسات نفت وگاز عربستان و زیرساخت های این کشور در بنادر، فرودگاه ها و مراکز تامین سوخت، سعودی ها را به ستوه آورده است.
از دید تحلیل گران، ناکامی در یمن و خواست عربستان برای اختتام این بحران، مهم ترین عامل منطقه ای است که «محمد بن سلمان» را به سمت مذاکره و نرمال سازی روابط با تهران سوق داده تا با کمک ایران از این جنگ فرسایشی و پرهزینه خلاص شوند.
منابع:
https: //www.ispionline.it/en/pubblicazione/yemens-military-tribal-army-warlords-۱۹۹
https: //www.mei.edu/sites/default/files/۲۰۱۹- ۰۲/Yemen%۲۰The%۲۰۶۰%۲۰Year%۲۰War.pdf
http: //tabyincenter.ir/wp-content/uploads/۲۰۲۰/۰۳/B۵-۳۶۱۷۹pdf.pdf
https: //www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monographs/۲۰۱۰/RAND_MG۹۶۲.pdf
https: //www.iss.europa.eu/sites/default/files/EUISSFiles/Brief_۹_Yemen.pdf
https: //www.cfr.org/backgrounder/yemen-crisis
https: //csis-website-prod.s۳.amazonaws.com/s۳fs-public/publication/۲۱۱۲۲۱_Jones_IranianHouthi_SaudiArabia.pdf?fn۱d۹۸tAhj۷yOUr.IncppMueLOC۴kv۸۳
https: //missilethreat.csis.org/wp-content/uploads/۲۰۲۰/۰۶/The-Missile-War-in-Yemen_June-۲۰۲۰.pdf
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد سرمنشاء توان موشکی انصارالله یمن کجاست؟