هشدار درباره یک آینده بی نمک!
روزنامه جام جم در گزارشی آورده است: حکایت خشکی و بی جانی دریاچه ارومیه و کوشش برای احیای آن که هنوز به نتیجه نرسیده؛ حکایت نخ نمایی که تازگی ندارد.
در ادامه گزارش ۱۲ دی روزنامه جام جم آمده است: حکایت خشکی و بی جانی دریاچه ارومیه و کوشش برای احیای آن که هنوز به نتیجه نرسیده؛ حکایت نخ نمایی که تازگی ندارد. آنچه تازگی دارد و البته کم کم درحال تبدیل شدن به بحرانی بزرگ در سطح منطقه است، استحصال بی رویه نمک از سطح خشک شده دریاچه است که بگفته برخی کارشناسان از حالت استحصال خارج و به غارت مانند شده است. استحصال یا غارت؛ بامجوز یا بی مجوز، مفید یا مضر به حال دریاچه، همه اینها شاید به زعم برخی مسؤولان از آنچنان اهمیتی برخوردار نباشد که پای نظارت شان را به منطقه بکشاند اما آنچه مهمست و غیرقابل اغماض، شرایطی است که مردم منطقه در آن گرفتار شده اند و روز به روز وخیم تر می شود. شرایطی که حاصل ایجاد توفان ها و ریزگردهای نمکی حاصل از برداشت بی رویه و غارت گونه نمک از سطح دریاچه است و موجب سرازیر شدن آسمانی از نمک روی جاده ها، مزارع و هوای تنفسی مردم روستاهای اطراف شده است و نتایج ناگوار آن از همین حالا آرام آرام خودش را نشان میدهد.
برداشت یا غارت؟!
کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی با اشاره به اینکه استحصال نمک از دریاچه ارومیه سالهای متمادی است در حال انجام می باشد، به جام جم می گوید: متاسفانه حالا کار از استحصال نمک گذشته و شاهد نوعی غارت هستیم و باز متاسفانه کسانی متولی امر مدیریت در برداشت نمک شده اند که در خشک شدن دریاچه ارومیه مهم ترین نقش را داشته اند و الان هم به بهانه کاهش توفان های نمکی مبادرت به صدور مجوز برداشت بی رویه نمک از بستر دریاچه ارومیه کرده اند.
محسن نورمحمدی با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه موجودی زنده است و با هر گونه دست درازی، حالت طبیعی و اکولوژیکی خودرا از دست می دهد، می افزاید: صدور مجوز برداشت آرتمیا از طرف صنعت، معدن و تجارت به شرکت های آمریکایی، بلژیکی و تایلندی در سالهای ۷۴ تا ۷۵ که دریاچه پر آب بود، موجب خشکی دریاچه ارومیه شد.
در حالی که آرتمیا بعنوان ژئوممبران و رزین طبیعی دریاچه ارومیه، از تبخیر آب دریاچه جلوگیری می کرد، با صدور مجوزهای متداوم در شش سال، حدود ۵۰۰۰تن آرتمیا از دریاچه ارومیه استحصال و به فاجعه خشکی این نگین فیروزه ای شمال غرب کشور منجر گردید.
نورمحمدی می گوید: حکایت برداشت بی رویه نمک دریاچه نیز همانند آرتمیاست و اکنون در منطقه قره باغ و شمال غربی دریاچه بصورت عمده استحصال می شود.
از سوی دیگر کارخانه پساب نمکی را باردیگر وارد دریا می کند که این خود یک فاجعه زیست محیطی است چونکه ورود پساب های شیمیایی به دریاچه موجب یخ زدگی لایه های زیرین دریاچه شده و چشمه های آب های زیرزمینی را می بندد.
بحران توفان نمکی و نتایج ناگوار
کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و محیط زیست به بحران توفان های نمکی اشاره کرده و یادآور می شود: توفان نمکی تا وقتی که ذرات نمک بصورت میکرون و پودری در نیاید ایجاد نمی گردد. درواقع از گذشته های دور بستر نمکی خیلی قطوری در کف دریاچه تشکیل شده، لایه هایی با عمق نیم متر و حتی بیشتر که به تنهایی بصورت توفان نمکی بلند نمی شوند اما با صدور مجوز برداشت نمک بعنوان ماده معدنی، صاحبان کارخانه ها با بهره گیری از ابزار و سازه ها آغاز به کندن نمک از بستر رودخانه می کنند که در نتیجه لایه های نمکی پودر شده و با وزش باد در هوا معلق می شوند. نورمحمدی درباره خطر ریزگردهای نمکی هشدار می دهد و می گوید: بگفته کارشناسان محیط زیست هرگونه دست درازی به جان بی رمق و نمکین دریاچه ارومیه سبب افزایش ریزگردهای نمک در هوا می شود، موضوعی که هم اکنون در حاشیه دریاچه، بخش های شمال شرق و محل تالاب های اقماری خشک شده دریاچه ارومیه که میزان نمک کمتر است، به چشم می خورد و موجب خالی از سکنه شدن برخی از روستاها و ایجاد بیماری ریه خصوصاً در بین کودکان شده است.
وی ادامه می دهد: جدا از توفان های نمکی که از سطح دریاچه برمی خیزد، بطور معمول هنگام انتقال نمک های استحصال شده نیز مقداری نمک از سطح کامیون ها روی جاده ها ریخته و در هوا پخش می شود و علاوه بر خسارت وارد کردن به زمینهای زراعی، سلامتی مردم مناطق اطراف را هم به مخاطره می اندازد. این درحالی است که متاسفانه با وجود بروز مشکلات عدیده برای مردم مناطق اطراف دریاچه، به اعتراض ها جوامع محلی توجهی نشده و به مطالبات آنها با دید امنیتی نگریسته می شود. متاسفانه ادارات کل محیط زیست و صمت آذربایجان غربی هم تا حالا برخورد قاطعی با عوامل این کار نداشته اند.
بیکاری و بیماری و مهاجرت
الیاس مجدقره باغ، عضو شورای اسلامی روستای قره باغ نیز در این زمینه به ما می گوید: خشک شدن دریاچه ارومیه موجب افزایش غلظت نمک آب آشامیدنی چاه های منطقه شده و مردم را به استفاده از آب چشمه وادار کرده که البته این مساله نیز به سبب فاصله طولانی چشمه تا روستا مشکلات مضاعفی را به مردم تحمیل کرده است.
مجدقره باغ می افزاید: تا آن زمان که به نمک دریاچه ارومیه دست درازی نشده بود، به حالت تخته سنگی بود که مشکلی ایجاد نمی کرد اما در پنج سال اخیر شرکت های بهره بردار با برداشت قسمت های مرغوب و خالص نمک از نقاط مختلف منطقه قره باغ، موجب پودر شدن نمک و به راه افتادن توفان های نمکی در منطقه شده اند که تنفس اهالی را سخت کرده و به سایر موجودات زنده در زیست بوم منطقه هم لطمه زیادی می رساند.
عضو شورای روستای قره باغ مدعی می شود که افزایش ریزگردهای نمکی در هوا موجب افزایش افراد مبتلا به سرطان در روستا شده که بیشتر آنها کودکان و افراد مسن هستند؛ ضمن اینکه باغ ها و زمینهای زراعی را حدودا خشک و نابود کرده و موجب تعطیلی کشاورزی که کار اصلی و تامین کننده معیشت مردم منطقه است، شده و مهاجرت جوانان را به همراه داشته است.
تردد روزانه ۲۰۰ تریلی نمک بدون رعایت موارد ایمنی
به گفته مجدقره باغ، روزانه ۲۰۰ تریلی از منطقه قره باغ با بار نمک به سمت کارخانه کاوه سودای مراغه تردد می کند بدون آن که هیچ چادر و پوششی روی نمک ها کشیده شود. مسائل ایمنی هم رعایت نشده و خارج از تناژ استاندارد ماشین های باربری نمک حمل می شود. این درحالی است که هیچ نظارتی هم از طرف مسؤولان صمت صورت نمی گیرد. از طرف دیگر ترافیک ناشی از تردد ۲۰۰ تریلی موجب وقوع و افزایش تصادفات بسیاری در منطقه و جراحت و قوت روستاییان می شود، بدون آن که جاده های فرسوده منطقه بازسازی شود تا دست کم شاهد وقوع تصادف کمتری باشیم.
این عضو شورای روستای قره باغ با گلایه از اینکه برداشت عظیم ثروت از منطقه هیچ نوع منفعت مادی برای روستا نداشته و موجب اشتغال حتی یک جوان منطقه نشده است، می گوید: نه فقط تابه حال هیچ کمک مالی برای بهسازی یا بازسازی روستا توسط برداشت کننده یا اداره صنعت، معدن و تجارت نشده تا حداقل به صورتی ضرر وارد شده به مردم روستا جبران شود، بلکه اعتراض های مردم محلی در مقابل زیاده خواهی کارخانه داران و برداشت بی رویه نمک از بستر دریاچه نیز با برخورد صاحبان کارخانه ها و نیروی انتظامی مواجه می شود.
مجدقره باغ با تاکید از مسؤولان ادارات محیط زیست و صنعت، معدن و تجارت استان می خواهد که نسبت به برداشت بی رویه و غیراستاندارد این شرکتها رسیدگی کنند و مانع ضرر و زیان بیشتر به مردم و زیست بوم منطقه شوند.
جاده کشی غیرقانونی از وسط دریاچه
روح ا... حضرت پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس نیز که معتقد می باشد انتقال نمک دریاچه ارومیه به خارج از استان بی تدبیری است، می گوید: استحصال نمک از دریاچه ارومیه و انتقال خام آن به خارج از استان در انحصار چند شرکت غیربومی قرار دارد. برداشت غیراصولی نمک توسط این شرکتها و ریخته شدن قسمتی از آن در جاده ها هنگام انتقال، سبب تخریب راه های مواصلاتی، طبیعت و محیط زیست و زمینهای کشاورزی به ویژه در منطقه انزل شده است.
نماینده مردم ارومیه در مجلس می گوید: در دو سال گذشته، شرکتی در مراغه با گرفتن مجوز از صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی مبادرت به برداشت گسترده و نامتعارف نمک از دریاچه ارومیه در منطقه انزل کرده و علاوه بر این، بصورت غیرقانونی کیلومترها از وسط دریاچه ارومیه جاده کشی و شن ریزی کرده تا مسیر برای تردد کامیون های حامل نمک این شرکت هموار باشد.
حضرت پور نبود نظارت را از مشکلات عمده حوزه دریاچه برشمرده و اذعان می کند: برداشت های بی رویه از سنگ و نمک دریاچه سبب شده مواد و املاح دریاچه همراه با نمک به شهرهای دیگر منتقل شود.
وی گلایه دیگری دارد و آن، اینکه شرکت مذکور برای برداشت نمک از کارگران بومی منطقه استفاده نمی نماید. حتی کار حمل نمک توسط این شرکت به کامیون های غیربومی داده شده، حال آن که خسارات برداشت نمک و حمل آنرا آذربایجان غربی متحمل می شود، ولی سود آن به جیب شرکت های استان همجوار می رود.
این نماینده مجلس با اشاره به مضرات پساب کارخانجات تصفیه نمک به محیط زیست می گوید: علاوه بر خسارات حمل نمک بر جاده های استان، پساب این شرکت هم به دریاچه ارومیه ریخته می شود که باید جلوی این اقدام توسط مراجع ذی صلاح گرفته شود.
با کدام مجوز؟
نماینده مردم ارومیه در مجلس می گوید: با بررسی های به عمل آمده مشخص شد مجوز این شرکت سه سال قبل به انتها رسیده، ولی این شرکت هم اکنون به فعالیت خود در قبال برداشت نمک از بستر دریاچه ارومیه ادامه می دهد که دراین زمینه طی مکاتبه با رییس قوه قضاییه خواهان اقدامات قانونی در قبال این شرکت شده ایم.
به گفته حضرت پور، ۴۰۰ هکتار از اراضی دریاچه ارومیه برای برداشت نمک در بخش انزل به این شرکت اختصاص یافته بود و به ازای هر ۲۰ هکتار برداشت فقط ۱۰۰میلیون تومان توسط این شرکت به حساب سازمان صمت استان واریز شده است که این مقدار هزینه یک صدم از خسارات وارده به محیط زیست استان نیست.
شرایط خیلی هم بد نیست
از نظر مسؤولان محیط زیست استان اما شرایط انگار چندان هم وخیم نیست، چونکه حجت جباری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان غربی به جام جم می گوید: برداشت رسوبات نمک دریاچه ارومیه از مناطقی انجام می شود که پس روی داشته است. این مجوز توسط سازمان صمت ارومیه و پس از نظارت و پایش محیط زیست آذربایجان غربی به کارخانه های مصرف کننده و شهرداری ها و راهداری های استان و شهرهای مختلف صادر می شود.
جباری می افزاید: مجوز برداشت، محدویت زمانی و مکانی دارد طوری که برداشت رسوبات نمک در محدوده چهار ضلعی ۲۰هکتاری و به مدت دو ماه انجام می شود و چنانچه کوچک ترین صدمه ای به شرایط زیست محیطی منطقه وارد شود سازمان محیط زیست مجوز را باطل و با خاطیان برخورد قانونی می کند.
وی با اشاره به اینکه هشت سال است که استحصال نمک از شرق و غرب دریاچه ارومیه انجام می شود، می گوید: دریاچه ارومیه بیش از شش میلیارد تن رسوبات نمکی دارد که از این مقدار سالانه فقط ۵/۱میلیون تن بصورت خیلی محدود برداشت می شود.
جباری همین طور معتقد می باشد استحصال نمک از دریاچه نتایج مثبتی هم برای آن دارد؛ چونکه اکنون میزان شوری دریاچه به حالت فوق اشباع درآمده است و هر چقدر این رسوبات از دریاچه کم شود در کاهش میزان نمک دریاچه می تواند تاثیر مثبتی داشته باشد.
وی در ارتباط با ورود پساب کارخانه تصفیه نمک به دریاچه ارومیه هم می گوید: نمک دریاچه هیچ پسماندی ندارد و ضایعات فقط از معادن نمکی که خارج از دریاچه و در کوه و ارتفاعات استخراج می شود تولید می شوند.
واکنش جباری به ریخته شدن نمک از تریلی های حامل نمک در جاده ها و مزارع هم اینگونه است: «برخی کامیون های حمل کننده رسوبات نمکی به سبب رعایت نکردن ضوابط زیست محیطی و نکشیدن پوششی بر روی نمک های حمل شده مقدار کمی نمک در کنار جاده ها می ریزند که با آنها برخورد می شود.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد هشدار درباره یک آینده بی نمک!