محمدرضا محبوب فر عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران در گفت وگو با برتریها:
تخصص و تجربه راهكار موثر در رویارویی با آلودگی هوا
به گزارش برتریها «محمدرضا محبوب فر» کارشناس محیط زیست در گفت و گو با ایرنا گفت: با اهمیت ترین راهکار برای مقابله با کاهش آلودگی هوا استفاده از مدیران توانمند، متخصص و باتجربه است، مدیرانی که محیط زیست اولویت نخست آنها باشد، این افراد می توانند مشکلات را تا حدود بسیاری زیادی مرتفع سازند.
امروزه آلودگی هوا به یکی از معضلات و مشکلات کشور تبدیل گشته است. آلودگی هوا به روش های مختلف می تواند آثار زیانبار دراز مدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسان ها بگذارد. معمولاً میزان این لطمه ها بستگی به غلظت مواد شیمیایی موجود در هوا و همین طور میزان قرارگرفتن افراد در معرض هوای آلوده دارد. بیماریهای ناشی از آلودگی های جوی، بسیار پرهزینه هستند به شکلی که هزینه های درمانی و کاهش راندمان در محل کار می تواند سالیانه میلیاردها دلارهزینه بر جامعه تحمیل کند. خیلی از کشورها برای جلوگیری از انتشار آلاینده های خودرو ها و صنایع، محدودیت هایی را اعمال کرده اند. (۱) در ایران هر ساله برای کاهش معضل آلودگی هوا، ۲۹ دی را بعنوان روز هوای پاک نامگذاری شده است، سابقه نامگذاری این روز به ۱۳۷۴ خورشیدی بازمی گردد و هر سال به فراخور شرایط، شعاری برای این روز تعیین می شود. «هوای پاک، تعهد مسئولان، مشارکت مردم» برای شعار روز ملی هوای پاک در ۱۳۹۹ خورشیدی انتخاب شده است. این نامگذاری نشان می دهد، تعهد مسئولان و مشارکت مردم در کاهش آلاینده ها و داشتن هوایی سالم برای نفس کشیدن از اهمیت بسیاری برخوردارست.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز هوای پاک به گفت و گو با «محمدرضا محبوب فر» کارشناس محیط زیست، عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران و عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران پرداخت که در ادامه متن آن آمده است:
ایرنا: امروزه مهم ترین عوامل آلودگی هوا در کلان شهرها کدام آلاینده ها هستند؟ این عوامل تا چه اندازه ای در آلودگی هوا نقش دارند؟
محبوب فر: این روزها در تهران و خیلی از کلان شهرهای کشور اولین عامل آلوده کننده هوا متاسفانه فعالیت صنایع است. این فعالیت صنایع به نظر بنده در قالب کارهای انسانی قرار دارد. استفاده از سوخت های فسیلی مثل مازوت و گازوئیل در خیلی از صنایع و همین طور نیروگاه ها این روزها به افزایش آلودگی در تهران و بسیاری دیگر از کلان شهرها و مراکز استان های دیگر منجر گردیده است.
دومین عامل آلودگی هوا باز کارهای انسانی است آن هم از نوع تردد داخلی شهری به صورت افزایش حمل و نقل شخصی و عمومی که به سبب سوخت غیر استاندارد همچون بنزین و گازوئیل متاسفانه به آلودگی هوای شهرها می انجامد. بدین سبب امروزه در ایران ۲ عامل آلودگی هوا در حقیقت استفاده از سوخت های فسیلی مانند گازوئیل و مازوت و حمل و نقل عمومی شخصی در شهرها هستند که موجب آلودگی هوا می شوند. درباب سهم هر کدام از این آلاینده ها باید اظهار داشت: ۶۰ درصد سهم آلودگی هوای کلانشهرها مربوط به صنایع و نیروگاه ها هستند و ۴۰ درصد از آلودگی هوا هم مربوط به حمل و نقل شهری و تردد داخل شهری است. همین طور هم اکنون دلیل آلودگی هوا که در کشور وجود ذرات معلق در هوا می باشند که این ذرات معلق در هوا از نیم میکرون تا ۱۰ میکرون در هوا وجود دارد که در حقیقت اینها سبب آلودگی هوا شده اند، علاوه بر این ذرات ما ترکیبات سولفور را هم در داخل هوای شهرها داریم که به افزایش آلودگی هوا منجر شده، این ترکیبات سولفور همان ترکیبات گوگرد است که مازوت و سوخت های فسیلی موجب پخش و تولید آنها در هوا می شود. پس از ترکیبات گوگرد و ذرات آن چیزی که در هوای آلوده شهرها وجود داره مونوکسید کربن یا C۰ است که این هم متاسفانه در هوای شهری بسیار زیاد هستند و بارها مشاهده شده است.
ایرنا: به نظر شما مهم ترین اثر مازوت بر محیط زیست و سلامت انسان ها چیست؟
محبوب فر: یکی از با اهمیت ترین عوامل گرمایش زمین گازهای گلخانه ای هستند و متاسفانه زنگ های خطر درباره شدت گرفتن فجایع زیست محیطی را همین گازهای گلخانه ای به صدا در آورده اند. این در حالیست که علت انتشار گازهای گلخانه ای استفاده از سوخت های فسیلی مانند مازوت، نفت و گازوئیل هستند. برای نمونه مصرف مازوت سبب تولید ترکیبات گوگرد، مونوکسید کربن و دی اکسید کربن می شود که همه اینها جزو گازهای گلخانه ای هستند.
استفاده از سوخت فسیلی مازوت علاوه بر تولید ترکیبات بالا می تواند تولید ذرات هم داشته باشد و این ذرات هم بسیار برای محیط زیست و ساکنین موجود در محیط زیست مانند انسان ها خطرناکست و این ذرات در ایران حتی بالاتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت است که به آلودگی هوا می انجامد. بدین سبب یکی دیگر از نتایج استفاده از مازوت، افزایش بیماریهای تنفسی و به خطر افتادن سلامتی مردم است. این آلودگی هوا که در کشور حاکم است، سبب مرگ زودرس سالیانه بیش از ۴۰ هزار تَن در کشور می شود از میان این تعداد تنها ۵ هزار تَن سالیانه در تهران جان خودرا از دست می دهند.
ایرنا: به نظر شما آموزش و فرهنگ سازی عمومی تا چه اندازه ای می تواند در کاهش آلودگی هوا موثر باشد؟
محبوب فر: یکی از مهم ترین عوامل کنترل آلودگی هوا آموزش و فرهنگ سازی عمومی است اما این آموزش و فرهنگ سازی عمومی وقتی اتفاق می افتد که آگاهی جامعه افزایش می یابد، آن وقت جامعه به خود شکوفایی می رسد و وقتی که جامعه درباب مسایل محیط زیست به خود شکوفایی رسید در حقیقت می طلبد از مسئولان و از مدیران نسبت به اینکه آلودگی هوا را کنترل کنند اما نکته مهم این است که آموزش عمومی اگر منتهی به حکمروایی یکپارچه شهری نشود به نظر من فاقد تاثیر است. اگر آلودگی شهرها ایران در نظر بگیریم بطور معمول از فصل پاییز شروع و در زمستان وقتی هوا سردتر می شود و شرایط برای پدیده این وارونگی هوا وجود دارد، به اوج خود می رسد. این آلاینده ها تولید شده توسط خودرو ها، نیروگاه ها و کارخانه های تولید برق در اطراف و مجاورت شهرها خصوصاً در تهران هستند، اینها به تولید آلاینده ها و گازهای آلاینده منجر می شوند که برای سلامتی و تنفس هم مضر هستند. هم اکنون همین آلودگی هوا و تخریب های محیط زیست حداقل ۸ شهر ایران مانند تهران، کرج، اصفهان و... را از حالت زیست پذیری خارج کرده است.
بنده معتقد هستم که علت چنین مشکلات و پدیده هایی برای شهرهای ایران در مدیریت شهری است. این مدیریت شهری بجای اینکه در دست متخصصان و افراد با تجربه ها باشد در دست سیاستمداران است، همین سیاستمداران قوانین مدیریت شهری را به شکلی طراحی نموده اند که حکمفرامایی واحد شهری به وجود نمی آید در نتیجه دستاورد آن آلودگی هوا می شود و این بسیار وضعیت نگران کننده است. بدین سبب باید این حکمفرمایی یا حکمروایی شهری به صورت یکپارچه وجود داشته باشد تا این مشکلات و پدیده هایی را که این روزها در مناطق شهری به وجود آمده است از میان ببرد اگر این اقدام صورت گیرد، بدون شک آلودگی شهری و این عدم زیست پذیری در خیلی از مناطق شهری مرتفع می شود.
در حال حاضر آلودگی هوای تهران و خیلی از شهرهای کشور در اختیار یک مدیریت شهری یکپارچه و واحد نیست و همین مساله به برخی روابط افقی و موازی کاری ها در خیلی از بخش های مدیریت شهری منجر می شود و اختیارات شهرها را از دست شهرداران خارج کرده است. بدین ترتیب آموزش و فرهنگ سازی عمومی در صورتی می تواند، موثر باشد که به یک مدیریت واحد شهری و حکمروایی یکپارچه شهری بیانجامد در غیر این صورت این آموزش و فرهنگ سازی عمومی به نتیجه نخواهد رسید.
ایرنا: به نظر شما مهم ترین راهکار کشورهای پیشرفته برای مقابله با کاهش آلودگی هوا چیست و چگونه می توان از این تجربیات استفاده کرد؟
محبوب فر: با اهمیت ترین راهکار کشورهای پیشرفته برای مقابله با کاهش آلودگی هوا استفاده از مدیران توانمند، متخصص، جوان، باتجربه و مدیران غیر سیاسی است. وقتی که مدیران بجای متخصص بودن، سیاست مدار هستند، مسلماً مدیریت شهری حتی سلامت و محیط زیست را سیاسی نگاه می کنند. در کشورهایی دیگر تخصص، تجربه و تعهد اولین عامل روی کار آمدن مدیران در این مشاغل هستند. بدین سبب کشورهایی که مشکلات محیط زیستی ندارند، این معضل آلودگی هوا را تنها با بهره گیری از مدیران تخصصی و پاکدست حل کرده اند. مدیرانی که سلامت و محیط زیست اولویت نخست آنها است، برای رفع مشکلات محیط زیستی، یک اراده، باور و انگیزه ای دارند که می توانند مشکلات را تا حدود بسیاری زیادی مرتفع سازند. برای حل این مشکل نیاز به تکنولوژی پیشرفته ای نیست، کافی است که مدیران به متونی که در اینترنت در مراجع معتبر علمی در دنیا وجود دارد، مراجعه کنند و از دستاوردها دیگران دراین زمینه استفاده کنند.
ایرنا: مسولان محیط زیست و آحاد جامعه باید چه اقداماتی برای کاهش آلاینده ها انجام دهند و عملکرد آنها را چگونه ارزیابی می کنید؟
محبوب فر: هم اکنون ۱۶ سازمان دولتی مسوول و متولی آلودگی هوا در شهرهای کشور وجود دارند، این تعداد انبوه نهاد دولتی در صورتی است که هم اکنون بیش از ۵۰ مصوبه قانون و مقررات از قانون اساسی گرفته تا موارد قانونی و مقرراتی که سازمان ها و صنایع را ملزم به حفظ محیط زیست و قوانیت شهری کند، وجود دارد. علاوه بر قانون اساسی برنامه های پنج ساله ای وجود دارد که از برنامه سوم تا ششم تدابیر و تمهیداتی را برای کاهش آلودگی هوا در مناطق شهری ایران در نظر گرفته شده اما می بایست ارزیابی شود که چه میزان از این قوانین و برنامه ها درباب کاهش آلودگی هوا اجرائی شده است. بدین سبب بازگشت و رجعت به قانون می تواند، مشکلات و مسایلی که این روزها آلودگی هوا در کشور به وجود آورده را مرتفع سازد. البته باید رسانه ها شامل رسانه های دیداری، شنیداری و همه رسانه ها مکتوب نسبت به آگاه سازی عمومی اقدام نمایند.
در حال حاضر تقریباً نزدیک ۳۰۰ هزار دستگاه استخراج بیت کوین یا همان رمز ارز در کشور وجود دارد که این دستگاهها به مصرف بیش از حد برق در کشور اقدام می کند. تعداد خیلی از آنها در هفته گذشته جمع شدند اما در این مورد توضیحاتی توسط رسانه ها برای جامعه داده نمی گردد و این موجب می شود که جامعه در یک فقر اطلاعاتی به سر ببرد و در معرض بمباران تبلیغاتی و اطلاعات متناقض قرار گیرد. رسانه ها باید بیشتر از این فعال باشند، باید برای جامعه در حقیقت مطرح کنند که متاسفانه صنعت برق کشور مستهلک و فرسوده شده است و این صنعت بسیار وابسته به سوخت های فسیلی است و مسایل و مشکلات را برای جامعه مطرح کنند، اگر این آگاه سازی و آموزش عمومی، توسط رسانه ها برای مردم بوجود آمد. این مردم هستند که بعنوان جامعه به وضع موجود هوای شهری محیط زیست شهری پی می برند و مطالبه های خودرا درباب رفع آلودگی هوا پیگیری خواهند کرد.
منابع:
۱- برای اطلاع بیشتر ر. ک: آلودگی هوا، آثار، پیامدها و روش های نوین کنترل آن، نوشته هومن جواهری، محمد مهدی بیات، اولین همایش ملی آلودگی های محیط زیست و روش های کنترل آن - ۱۳۹۲
منبع: bartariha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد تخصص و تجربه راهكار موثر در رویارویی با آلودگی هوا