حسین قلمی و نگاه عاشقانه او به هنر موسیقی
به گزارش برتریها حسین قلمی از برجسته ترین و سرشناس ترین سازندگان سازهای ایرانی در دوران معاصر به حساب می آید. نگاه عاشقانه او به هنر موسیقی، عاملی بود كه سبب شد تا وی در این راه تمام توان خود را به كار بندد و بدین ترتیب نام خویش را در این حوزه مانا سازد.
ساخت ساز به شکلی یک صنعت به حساب می آید که تاریخچه آن در ایران به چندین سده پیش بازمی گردد. صنعتی که میراث بزرگان عرصه موسیقی است و امروز با کمی فراز و نشیب و با وجود سختی ها در ساخت و فروش این ابزار باز هم راه خودش را ادامه می دهد. بعضی از تولیدکنندگان این ادوات معتقدند که این صنعت امنیت شغلی پایینی دارد با وجود اینکه کیفیت سازهای ساخت ایران سبب گشته است تا مورد استقبال نوازندگان قرار گیرد و همینطور از این تولیدات به کشورهای دیگر چون انگلیس، هلند و عراق هم صادر شود. در تاریخ سازشناسی که «زاکس آلمانی» آنرا نوشته، آمده است که ساز «ویولن» غربی، چگونه از حاشیه آفریقا رفته رفته به اروپا آمد و با تکامل آن به شکل ویولن های کنونی در موسیقی کلاسیک و محلی درآمده است. همین ساز بعدها هنگامی که به هند می رود، به صورت کامل تکنیک اجرایی آن عوض شده و به ساز هندی که مبین موسیقی کلاسیک هند است، درمی آید. نوازندگان بلندپایه ای مانند «شانکار و سوبرامنیوم» که خانواده آنها برای سال های متمادی به اجرا و معرفی آن پرداخته اند، نقش مهمی در معرفی این ساز داشته اند.
فارابی که در تاریخ سازشناسی بعنوان پدر این علم شناخته می شود، نوع شناسی سازهای گوناگون منطقه را سازماندهی کرده و به خوبی نشان می دهد، گونه های سازها چگونه تقسیم شده و تکامل یافته است. ازاین رو علم سازشناسی بر این عقیده است که سازهای مختلف در کشورهای گوناگون جهان به دست یک سازنده ساخته نشده بلکه همچون زبان و دیگر پدیده های اجتماعی که در دنیا ریشه دار هستند، مانند غذا و لباس مردم همراه با نیازهای انسان ها تکامل یافته و سازندگان اولیه آن فرد نبوده و در هزاران سال تکامل یافته و هرسازی با ذائقه ملی، نقش بارز خویش را تابحال ایفاء کرده است. برای نمونه با نگاهی به صنعت سه تار یا سنتورسازی در ایران درمی یابیم که فردی نمی تواند، مدعی باشد، این ۲ ساز را یک فرد اختراع کرده یا ساخته است، چونکه اگر اینچنین بود، باید نامی از سازندگان اولیه این صنعت در تاریخ ادبیات یا تاریخ های اجتماعی و هنری دیده می شد. صنعت سازسازی امروز اما در کنار بی مهری ها و سختی هایی که در ساخت آن وجود دارد، یکی از صنایع بی حاشیه بشمار می رود که فردی سراغی از آن نمی گیرد. ازاین رو دستمزدهای اندک، سختی های ساخت یک ساز و نگاه عاشقانه به هنر موسیقی، همگی از مولفه هایی است که یک سازنده ساز باید آنرا بپذیرد و با آن کنار بیاید.
موسیقی ایرانی از زمان های بسیار قدیم همواره با ساز و آواز توأم بوده است و در کـتاب های تاریخی هم هـرگـاه به موسیقی اشاره شده بـیـشتر نام الحان و ترانه ها بر جای مانده است. اما شکی نیست که موسیقی سازی هم دارای اهـمیت بوده است. در حدود ۱۰۰ سال پیش موسیقی سازی به تـدریج راهـی مشخص در پـیش گـرفـت و در این رشته نوازندگـان و آهـنگـسازانی به وجود آمده و نوآوری هایی در این حوزه انجام دادند که در این میان می توان به حسین قلمی اشاره نمود. او از استادان صاحب سبک و شناخته شده عرصه سازسازی به حساب می آید.
زندگینامه حسین قلمی
حسین قلمی در ۱۳۱۸ خورشیدی در یکی از شهرستان های استان اصفهان چشم به جهان گشود. او تحصیلات تکمیلی خویش را در زادگاهش به پایان رسانید. وی یکی از سازندگان لوازم و آلات موسیقی ایرانی است که کارشناسان این حوزه کارش را در حد عالی و ممتاز می دانند. از همان زمان کودکی به جهت علاقه به هنر سازسازی وارد این شغل شد و تصمیم گرفت تا سازهای مختلفی همچون ویولن، سنتور و دیگر ادوات موسیقی را بسازد.
فعالیت های اجرایی قلمی
روند سازسازی کشور در کارگاه فرهنگ و هنر ادامه داشت تا زمانی که وزارت فرهنگ و هنر تشکیل شد. قلمی در ۱۳۵۳ به استخدام امور اداری وزارت فرهنگ و هنر وقت درآمد و تحت نظر استاد ابراهیم قنبری مهر با اصول و فنون سازسازی در سطح عالی آشنا شد و در ۱۳۷۸ به کارگاه سازسازی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تهران منتقل شد و به مدت پنج سال در آنجا به کار مشغول بود و سپس بازنشسته شد.
این هنرمند افزون بر ساخت تار به ساخت سازهای دیگری چون قیچک، رباب، کمانچه و سه تار هم همت گماشت و در ۱۳۸۳ خورشیدی موفق به دریافت درجه یک هنری دکتری در رشته سازسازی شد. وی در نمایشگاه و جشنواره های موسیقی مختلفی بعنوان داور و کارشناس ارزشیابی ساز حضور داشت. همینطور او مقام نخست در ساخت رباب در جشنواره موسیقی فجر را کسب کرده است.
شاگردان حسین قلمی
حسین قلمی، توانست در طول فعالیتهای خود شاگردان بسیاری را تربیت کند. سیامک قلمی، ایرج طباطبایی، پرویز حسینی و پرویز نصیری همچون این افراد هستند که در کدام در این حوزه صاحب سبک شناخته می شوند. سازهای ساخته شده به وسیله استاد قلمی همواره مورد توجه نوازندگان مطرح در خارج و داخل کشور بوده است. نکته قابل توجه در سال های گذشته در مورد ساخت ساز رباب، الگوی رباب ۳ اکتاو با نام خورشید است که آقای سعید اشتری آنرا طراحی و توسط استاد حسین قلمی ساخته شده است. این رباب به وسیله سعید ساغرچی در برنامه پژوهشی یازدهمین جشنواره موسیقی نواحی کشور رونمایی و در مورد نحوه طراحی و مراحل ساخت این ساز صحبت شد. رباب خورشید بسیار خوش صدا بوده و به تأیید بیشتر اساتید همچون داریوش پیرنیاکان، کیوان ساکت، محمد فیروزی، فریدون شهبازیان، صادق چراغی و تعدادی دیگر از هنرمندان رسیده است.
سرانجام حسین قلمی
سرانجام حسین قلمی، هنرمندان پیشکسوتِ سازنده ساز، در۶ تیر ۱۳۹۹ خورشیدی به علت بیماری، چشم از جهان فروبست و پیکر این هنرمند فقید در زادگاهش به خاک سپرده شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد حسین قلمی و نگاه عاشقانه او به هنر موسیقی