احزاب در سیاست و حكومت (۳)
برتریها: نظام های دوحزبی دربرگیرنده دو حزب سیاسی اصلی است كه نوسان قدرت میان آنها مبتنی بر رای آوری و حائز اكثریت شدن است. بر این اساس، قدرت سیاسی در هر انتخابات پارلمانی یا ریاست جمهوری، بین دو حزب بزرگ جابجا می شود.
نظام ها برمبنای احزاب سیاسی به سه دسته نظام های تك حزبی، نظام های دوحزبی و چندحزبی تقسیم می شوند. رابطه مستقیمی بین نظام حزبی و نظام انتخاباتی برقرار است. «موریس دو ورژه» اندیشمند فرانسوی علم سیاست معتقد می باشد كه تعداد احزاب بستگی به عواملی همچون قانون انتخابات، گرایش ها و نیروهای ایدئولوژیك دارد.
نظام انتخاباتی تناسبی، سبب ایجاد نظام چندحزبی می شود و نظام انتخاباتی اكثریتی یك مرحله ای، نظام دوحزبی را به دنبال خواهد داشت.
نظام های دوحزبی یا رژیم های كثرت گرا، نظام هایی هستند كه قدرت سیاسی در هر انتخابات پارلمانی یا ریاست جمهوری، بین دو حزب بزرگ دست به دست می شود. برای نمونه در انگلستان بعنوان نظام پارلمانی، قدرت میان حزب «كارگر» وحزب «محافظه كار» جابجا می شود و یكی از آنها اكثریت را در پارلمان بدست می آورند و حزب حائز اكثریت در پارلمان دولت را تشكیل می دهد.
همچنین دو حزب «دموكرات» و «جمهوریخواه» دو حزب حاكم بر صحنه سیاسی آمریكا بعنوان نظام ریاستی محسوب می شوند بطوریكه تابحال همواره یكی از این دو حزب پیروز انتخابات ریاست جمهوری بوده است.
بررسی تطبیقی نظام دوحزبی در ایران
در یك نگرش كلی می توان گفت دوگانه «چپ» و «راست» كه بر كارهای سیاسی سراسر دهه ۶۰ مستولی بود، در نیمه دوم دهه ۷۰ جای خودرا به «محافظه كار» و «اصلاح طلب» شد. با اختتام دهه ۷۰ هم دوگانه «اصولگرا» و «اصلاح طلب» بر فضای سیاسی كشور حاكم شد.
برخی از صاحبنظران معتقدند زمانی كه به كارهای سیاسی چند سال اخیر نگاه می نماییم، شاهد دو جریان و دو قطب عمده در كشور هستیم و افكار عمومی در ایران در درون یك نظام دو قطبی یا دو حزبی نهادینه می شوند.
هرچند بنظر می رسد دو قطب اصلی در فضای سیاسی كشور داریم اما نمی توان نظام حزبی در ایران را دوحزبی نامید. برای اینكه جریان میانه رویی حدفاصل دو طیف چپ و راست شكل گرفته است كه احزابی نیز آنرا نمایندگی می كنند.
همچنین در فضای سیاسی ایران، جبهه ای از احزاب فعالیت می نمایند و تعداد احزاب فعال میانگین بالایی دارد. خصوصاً برنده شدن جریان میانه رو و اعتدال گرایان در انتخابات ریاست جمهوری در سال های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ نشانگر چندوجهی بودن نظام حزبی در ایران است.
نقد و بررسی نظام های دوحزبی
در نظام دوحزبی، پراكندگی خواسته ها به پایین ترین میزان كاهش پیدا می كند و درخواست های گوناگون و فراوان در چارچوب دو دسته خواسته های كلی تر و اولویت بندی شده تر گردآوری و وارد نظام سیاسی می شوند. در این صورت، نظام سیاسی با خواسته هایی اولویت دار و دسته بندی شده رو به رو خواهد شد و امكان رسیدگی بدان ها را پیدا خواهدنمود.
این نگاه با تحلیل سیستمی «دیوید ایستون» سازگاری دارد برای اینكه ایستون هم باور داشت كه خواسته های پراكنده و متفرق را باید در قالب خواسته های كلی تری كم كرد تا نظام سیاسی با «بار اضافی» روبه رو نشود و توان رسیدگی بدان ها را داشته باشد.
از طرف دیگر این نكته را باید مدنظر داشت كه نظام های دوحزبی در كشورهایی كه داعیه دموكراسی را دارند با روی كارآمدن دولتمردان پوپولیست(عوام فریب) به سبب رای آوری اكثریت، پنجه بر صورت دموكراسی واقعی می كشد. برای نمونه استیضاح «دونالد ترامپ» نشان داد به سبب تعداد بیشتر نمایندگان جمهوری خواه در مجلس سنا، این استیضاح با وجود تخلف ترامپ نتیجه بخش نخواهد بود، همین مورد گویای آنست كه استبداد اكثریت به نام دموكراسی نظام های دوحزبی را تهدید می كند.
منبع: برتریها
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد احزاب در سیاست و حكومت (۳)