عضو هیات علم دانشگاه خواجه نصیر
تحریم و تغییر در سیاست ها مهم ترین موانع توسعه صنعت ماهواره هستند
برتریها: تهران- عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با اشاره به برتری و مزایای فناوری های هوافضا اظهار داشت: تحریم ها در این زمینه و تغییر سیاست های داخلی مهم ترین موانع در توسعه صنعت ساخت و پرتاب ماهواره به شمار می آیند.
به گزارش روز شنبه خبرنگار علمی ایرنا، فناوری یا صنعت هوافضا و ساخت و پرتاب ماهواره ها بعنوان بخشی از این فناوری، اكنون به صنعتی مهم در زندگی هر روزه ما تبدیل گشته و به شكلی دیگر بر روز و شب مان تاثیر می گذارد؛ پیش بینی وضعیت هوا، ارتباطات جهانی، پخش شبكه های تلویزیونی و رادیویی، مدیریت ترافیك هوایی، ناوبری كشتی ها، خودروها، هواپیماها، تراكنش های مالی و اینترنت بخشی از فعالیت ها در این زمینه و باعث گردش مالی كلان این بخش است.
بر اساس گزارش سالانه فدراسیون فضایی به نام اقتصاد فضا/ Space Report كل حجم بازار صنعت هوافضا در سال 2016، 322 میلیارد و 940 میلیون دلار بوده است. ساخت و پرتاب انواع ماهواره ها 260 میلیارد دلار و عرضه خدمات ماهواره ای 127 میلیارد دلار درآمد داشته اند؛ طوری كه تا آخر سال 2016 میلادی یكهزار و 459 ماهواره عملیاتی در مدار قرار گرفتند كه تنها در مقایسه با تعداد ماهواره های سال قبل یعنی یكهزار و 381 ماهواره افزایش مهمی را نشان داده است.
ایران هم پیش از پیروزی انقلاب اسلامی روند گسترده ساخت ماهواره ها را شروع كرده بود كه پس از آخر جنگ تحمیلی و توقفی بیش از یك دهه ای پی گرفته شد. ماهواره تحقیقاتی مصباح نخستین ماهواره ای بود كه از اواسط دهه 70 طراحی آن شروع شد ولی به علت بدقولی های طرف خارجی یعنی شركت ایتالیایی هنوز به نتیجه نرسیده است.
با وجود این، جمهوری اسلامی ایران توانسته با تكیه به توان متخصصان داخلی ماهواره های دیگری؛ یعنی امید (بهمن 87) نوید (بهمن 88) و فجر (بهمن 93) را به مدار پرتاب كند كه هر كدام برای مدتی ماموریت های تحقیقاتی را انجام داده اند، اما كاركرد عملیاتی به معنای عرضه اطلاعات همچون تصاویر یا هر نوع اطلاعات نداشته اند؛ محققان كشور در این ماهواره ها فناوری های مختلف را سنجش كرده اند تا قابلیت استفاده آنها را در ماهواره های عملیاتی بسنجند.
صنعت هوافضا برای پرتاب ماهواره غیر از ساخت ماهواره ای متناسب با اهداف از پیش تعیین شده باید بتواند بر دشواری های فناورانه دیگر؛ مانند پرتابگر و سكوی پرتاب هم فایق آید كه ماهواره را در مدار مناسب قرار می دهند.
با اینكه بعضی كشورها برای پرتاب ماهواره های ساخت خود از توان خارجی كمك می گیرند (پرتاب ماهواره ونزوئلا توسط چین اكتبر/مهر گذشته)؛ این امر به دلایل مختلف همچون تحریم ها و تلاش بعضی كشورها برای در انحصار داشتن دانش فضایی برای ایران ممكن نیست.
با وجود این، ساخت سكوی پرتاب ثابت امام خمینی حوالی سمنان و پرتابگر سیمرغ (بعد از پرتابگر سفیر) با ظرفیت حمل ماهواره هایی تا وزن 250 كیلوگرم در مدار 500 كیلومتری زمین تا حدی شرایط را برای پرتاب ماهواره های سنجشی آسان كرده است.
بسیاری خدمات ماهواره ای اكنون در كشور عرضه می شود؛ اما استقلال در این زمینه با داشتن ماهواره های متعلق به ایران دستاوردی است كه می تواند كشور را در شرایطی مانند تحریم ها از وابستگی بی نیاز كند.
دكتر حامد علیصادقی در مورد دشواری های پرتاب ماهواره های عملیاتی به خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: چند عامل را باید در این زمینه در نظر داشت؛ یكی از مهم ترین عوامل تحریم ها ضد ایران است. بعضی كشورهای همسایه مانند تركیه از این نظر پیشرفت كرده اند؛ زیرا بسیاری قطعات ماهواره را از دیگر كشورها می خرند ولی این امر برای ما اصلا ممكن نیست.
وی اضافه كرد: مبحث دیگر داشتن پرتابگری است كه بتواند ماهواره های دارای وزن بالا را در مدار LEO (مدار كم ارتفاع زمین Low earth orbit) یا حتی مدار GEO (مدار زمین ثابت /Geostationary orbit) قرار دهد؛ زیرا ماهواره های عملیاتی مخابراتی سنگین هستند و معمولا در این مدار قرار می گیرند.
عضو هیات علمی دانشكده هوافضای دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی تصریح كرد: همزمان با ساخت ماهواره باید اطلاعات پرتابگر و سكوی پرتاب هم موجود باشد تا بتوان بر مبنای این قابلیت ها ماهواره را ساخت و حتی از این نظر هم در بعضی موارد در ساخت ماهواره در ایران مشكلاتی وجود داشته است.
***تغییرات سیاستی در عرصه هوافضا
دكتر علیصادقی كه پیش از این سابقه كار روی ماهواره پیام امیركبیر یا آت ست /AUTsat را در دانشگاه امیركبیر هم داشته است، همینطور به ثابت نبودن سیاستگذاری ها در كشور در عرصه فضایی اشاره نمود و اظهار داشت: تغییر سیاست ها و برای نمونه عوض شدن روسای سازمان فضایی در بازه های زمانی كوتاه سبب می گردد در این زمینه تغییر و تحول زیاد داشته باشیم كه به دستاورد نهایی صدمه می زند.
وی اظهار داشت: بعلاوه در حوزه فضایی توقع جامعه را در سال های قبل بالا برده ایم و امروز نمی توان دستاورد واقعی را به اطلاع مردم رساند؛ زیرا آنها فكر می كنند خیلی از این كارها در ماهواره امید انجام شده در صورتی كه نمونه های ماهواره های پیشین آزمایشی یا مثلا مهندسی و از نوع تثبیت فناوری بوده و امروز همان فناوری عملیاتی شده است.
استاد دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با تاكید بر تمركز بر صنعت ساخت و پرتاب ماهواره در مجموعه فعالیت های هوافضای كشور اظهار داشت: این بخش نسبت به دیگر بخش های هوافضا می تواند نتیجه بخش تر باشد و درامد خوبی را نصیب كشور كند. وی ادامه داد: انتظار می رود ماهواره های ساخت دانشگاه های شریف، امیركبیر و علم و صنعت در صورت پرتاب تجربه خوبی را برای گروه های فعال در زمینه ساخت ماهواره فراهم سازد.
***صفر تا صد را باید خودمان طی كنیم
دكتر علیصادقی خاطرنشان كرد: ممكن است این ماهواره ها با نمونه های خارجی قابل رقابت نباشند؛ اما به علت تحریم ها باید همه این مراحل را از 0 تا 100 خودمان طی نماییم تا گروه ها بتوانند در آینده فناوری را توسعه دهند.
عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی اضافه كرد: راهی را كه دنیا از دهه 60 سده بیستم میلادی طی كرد و امروز به نتیجه رسیده است؛ بدون كمك و حتی داشتن هیچ سند و مدرك دقیق علمی و هم بدون شركت در هیچ دوره ای خود به تنهایی در آن مسیر گام برمی داریم و مجبوریم تجربیات را كسب نماییم.
به گفته دكتر علیصادقی، بنابراین روند طولانی تر شده است، هر چند در نهایت مستقل پیش می رویم.
علمی**9157*2017
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با كانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
برتریهاelm@
https: //telegram.me
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد تحریم و تغییر در سیاست ها مهم ترین موانع توسعه صنعت ماهواره هستند