توسعه نهادهای علمی بدون اراده سیاسی حاکمیت کشورها ممکن نیست
به گزارش برتریها، برگزیده جایزه مصطفی(ص) ضمن تأکید بر اهمیت تاسیس نهادهای علمی گفت: توسعه این نهادها بدون اراده سیاسی حاکمیت و رهبری کشورها ممکن نیست و این اراده سیاسی باید با تامین بودجه همراه باشد.
به گزارش برتریها به نقل از بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص)، پروفسور محمد اقبال چودری، (متولد ۱۹۵۹، کراچی) شیمیدان شناخته شده و برگزیده مقیم کشورهای اسلامی چهارمین دوره اعطای جایزه مصطفی(ص)، یکی از پرکارترین دانشمندان رشته شیمی آلی است. پروفسور چودری نه فقط یک دانشمند پرکار بلکه مدیر اجرائی موفقی در پاکستان و در صحنه بین المللی در نهادسازی و مدیریت نهادهای علمی بوده؛ مدیریت مرکز بین المللی علوم شیمیایی و زیستی (ICCBS) در کراچی پاکستان (۲۰۰۲ تا ۲۰۱۹) و هماهنگ کننده کل کمیته دائمی همکاریهای علم و فناوری سازمان همکاری اسلامی (کامستک) از ۲۰۲۰ قسمتی از این تلاش ها است.
وی در گفتگویی با بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص)، در مورد دلیل علاقه اش به رشته شیمی توضیح داد: معمولا افراد به مطالبی علاقه پیدا می کنند که در زندگی آنها به گونه ای مهم باشد. خوش اقبال بودم و در دوران تحصیل با استادی آشنا شدم که شیمیدان خوبی بود و تصمیم گرفته بود بجای دانشگاه، در مدرسه تدریس کند. او پدیده های مختلف شیمی را به زندگی واقعی مربوط می کرد و دلیل اولیه این علاقه بود. همین طور در دوران مدرسه یک لابراتوار شیمی مجهز و با کیفیت داشتیم که زمان زیادی را در آن لابراتوار می گذراندم. فهمیدم شیمی همه جا هست و بالاخره شیمی آلی را به عنوان حرفه آینده خود انتخاب کردم.
چودری که در حوزه ترکیب و ساخت گیاهان دارویی فعالیت می کند و توانسته داروهای گیاهی مختلفی را از گیاهان برای درمان بیماری هایی مانند آلزایمر، سالک و غیره استخراج کند در مورد انتقادها و ادعاها در مورد طب سنتی اظهار داشت: اول باید بدانیم هیچ نظام پزشکی یا داروی واحدی وجود ندارد که بتواند همه بیماریها را درمان کند. زیست پزشکی را درنظر بگیریم که آنرا آلوپاتی یا طب غربی می نامیم. در این نوع درمان فرد به پزشک مراجعه می کند و برای کنترل بیماری او دارو تجویز می شود. اگر فردی دچار دیابت یا فشار خون یا زوال عقل باشد، بیماری او فقط کنترل می شود؛ نه درمان.
وی اضافه کرد: دانش و تجربیات دیرینه بشری که به آن نظام طب سنتی، نظام طب مکمل یا نظام طب جایگزین می گویند درمان خوب و مفیدی را ارائه می دهد. این سیستم باید مورد تایید معیارهای علمی کارآیی و ایمنی باشد. تفاوت طب سنتی با طب مدرن این است که باید از نظر علمی آزمایش شود، ایمن و مؤثر باشد و وقتی ایمن و مؤثر بود وارد سیستم سلامت کشور شود. باید یک سیستم یکپارچه درمان وجود داشته باشد.
بیماری های نادیده گرفته شده مناطق گرمسیری زیر ذره بین چودری
این استاد رشته شیمی آلی در مورد مهم ترین طرح های تحقیقاتی گروهش توضیح داد: ما در حوزه بیماریهای نادیده گرفته شده (مناطق گرمسیری) مطالعه می نماییم. بیماریهای زیادی در مناطق فقیر جهان شایع است. مالاریا یکی از آنها بود که حال باز رایج شده است. اما بسیاری بیماریها مانند تب حلزون، جذام، سالک و بسیاری بیماریهای دیگر؛ مانند بیماری انگلی شاگاس یا بیماری انگلی دیگر به نام بیماری خواب و غیره وجود دارد که کمتر از نظر پزشکی به آنها توجه می شود و به بیماریهای فقرا معروف است. صنعت داروسازی هم به سختی روی این داروها سرمایه گذاری می کند؛ برای اینکه از نظر درمانی و بازگشت سود راضی کننده نیست. حال درحال مطالعه روی بیماریهای استوایی نادیده گرفته شده هستیم، یک بیماری به نام سالک یا لیشمانیوز را انتخاب نموده و در این حوزه نتایج جالب زیادی به دست آورده ایم.
وی اظهار داشت: فعلا روی این مساله و روی بیماریهای سیستم عصبی مطالعه می نماییم. بیماری آلزایمرکه بیماری شایعی است و با افزایش سن جمعیت جهانی، شیوع آن هم افزایش پیدا کرده است، یا بیماری پارکینسون که درمان قطعی ندارد. بدین جهت در چند سال قبل تمرکز ما بر شناسایی آن دسته از فرآورده های گیاهی یا ترکیبات طبیعی بوده که می تواند از بروز این بیماری یا بیماریهای دیگر مذکور جلوگیری کرده یا علایم آنها را کاهش داده یا بهبود بخشد. فرمولاسیونی که برای درمان بیماری پارکینسون درحال آزمایش بالینی آن هستیم یا درمان سالک که حال نیز استفاده می شود، قسمتی از دستاوردهای گروه تحقیقاتی ما است.
چودری در مورد اهمیت نهادسازی برای توسعه دانش در کشورها نیز گفت:
وجود نهادهای قوی برای توسعه علم مهم می باشد. ممکنست دانشمندان ممتازی در کشور داشته باشید، اما اگر این دانشمندان فرصت کار در موسسات خوب را پیدا نکنند، توانایی و ظرفیت آنها بدون استفاده می ماند. یکی از تجربیات در این حوزه تاسیس مرکز بینالمللی علوم شیمیایی و زیستی در کراچی پاکستان متشکل از ۱۷ مرکز مختلف و فعال در حوزه شیمی و زیست شناسی است که پژوهشگران آن می توانند با یکدیگر کار کنند. برای اینکه علم امروز میان رشته ای است. این مرکز همین طور به ایجاد مراکز تحقیقاتی در بسیاری کشورهای دیگر؛ همچون مالزی، قزاقستان، نیجریه و سایر کشورها کمک کرده است.
اراده سیاسی؛ مهم ترین مانع در توسعه نهادهای علمی
هماهنگ کننده کامستک در مورد مهم ترین مشکل برای تاسیس نهادهای مشابه در کشورهای دیگر گفت: مهمترین مساله، اراده سیاسی است. باید رهبری و حاکمیت کشورها با این طرح ها همراهی کنند. رهبری سیاسی باید متقاعد شود علم و فناوری نیروی محرکه توسعه است و بدون علم و فناوری و کاربرد آن هیچ ملتی نمی تواند توسعه یابد.
وی اشاره کرد: همچنین، اراده سیاسی نهاد حاکمیت باید با تامین مالی ثابت همراه باشد و به این شکل همراهی این نهاد با دانشمندان بازتاب یابد. سومین عامل مهم، نیروی انسانی و ظرفیت سازی است، همانطور که در مرکز بین المللی شیمیایی و زیست شناسی کراچی دانشمندان جوان را به مرکز دعوت و آنها را به عنوان عضو هیأت علمی یا پژوهشگر جذب می کردیم؛ برای اینکه ظرفیت دانشمندان سبب قوت یک مرکز تحقیقاتی است. مرکز تحقیقاتی فقط یک بنا یا ماشین نیست، بلکه مغز (دانشمندان) و بطور کلی منابع انسانی مهم می باشد. چهارمین معضل ارتباطات بین المللی است. پیشرفتِ علم در انزوا به دست نمی آید، باید با بقیه جامعه علمی دنیا کار و همکاری کرد، از آنها یاد گرفت و به آنها آموزش داد و قسمتی از یک جامعه علمی بزرگ شد که هدفش حل مشکلات مستمر بشریت است.
اعلام ۵۰۰۰ هزار بورسیه برای دانشجویان فلسطینی
چودری در مورد کارهای کامستک نیز توضیح داد: کامستک یکی از نهادهای برتر و وابسته به سازمان همکاری اسلامی است، یک سازمان بزرگ متشکل از ۵۷ کشور در ۴ قاره، از آمریکای جنوبی گرفته تا آفریقا، اروپا و آسیا. همین طور کامستک مسئول فعالیت در حوزه علم، فناوری، آموزش عالی، بهداشت و آب و هوا است و در این ۵ حوزه ما با ۵۷ وزیرعلوم و فناوری کشورهای جهان اسلام همکاری می نماییم و ایران همراه با سایر کشورها یکی از اعضاء موسس آن به شمار می آید. مسئولیت اصلی کامستک اجرای قطعنامه های اجلاس سران کشورهای اسلامی، شورای وزیران امور خارجه و قطعنامه های اجلاس سران علم و فناوری همین طور توسعه همکاریهای بین کشورهای اسلامی برای کار روی مشکلات یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون مسلمان و حدود یک چهارم کل جمعیت کره زمین در ۵۷ کشور جهان است.
مدیر پیشین مرکز بین المللی شیمیایی و زیستی در دانشگاه کراچی پاکستان اضافه کرد: چالش های مزمن و دیرینه بسیاری غیر از فقر در این کشورها وجود دارد. ناامنی غذایی، بحران انرژی، ناامنی آب، تغییرات اقلیم، بیماریهای فراوان و چالش های بهداشتی گوناگون زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داده است. باید برای حل این مشکلات همکاری نماییم. البته کشورهای زیادی در جهان اسلام از نظر علم و فناوری جایگاه خوبی دارند. آنها موسسات خوبی به وجود آورده اند و مایل هستند به دیگران کمک کنند. کامستک در اینجا نقش دارد و این موسسات را به هم متصل کرده و با بوجودآوردن ظرفیت برای توانمندسازی جوانان کار می کند. ظرفیت آنها را بوسیله اعطای ایجاد فرصت برای جابه جایی در کشورهای مختلف، اعطای بورسیه و کمک هزینه تحصیلی، ارائه آموزش های عملی و تئوری، فرصت افرینی برای کار روی طرح های تحقیقاتی در حوزه سلامت انسان در آفریقا، یا طرح های تحقیقاتی در حوزه کشاورزی و بخش بهداشت، بالا می برد. تعداد زیادی دانشمند برتر نیز داریم که اعضاء دانش پژوهان برجسته کامستک هستند؛ این گروه دانشمندان به سرتاسر جهان اسلام سفر می کنند و ضمن برگزاری دوره های و کارگاه های آموزشی به بهبود برنامه درسی مدارس و دانشگاه ها، بهبود ظرفیت سازمانی و ایجاد موسسات کمک می کنند.
وی اضافه کرد: یکی از نمونه ها که بتازگی انجام دادیم، اعلام فراخوان جذب ۵۰۰۰ بورسیه یا فلوشیپ به مدت ۵ سال برای دانشجویان فلسطینی است. کامستک و مؤسسه همکار آنکه کنسرسیوم تعالی کامستک نامیده می شود و بسیاری موسسات بخش خصوصی در پاکستان و سایر کشورها برای تامین نیازهای آموزشی فلسطین همکاری می کنند. آن چه در فلسطین طی بالاتر از یک سال و دو ماه گذشت نه فقط یک نسل کشی، بلکه یک نسل کشی آموزشی بود. تمام زیرساخت ها و مؤسسات آموزشی ویران شده است. وظیفه داریم به آنها آموزش و پرورش باکیفیت خوب ارائه نماییم که به صورتی بازسازی فلسطین است.
اهمیت ترویج علم به سه دلیل
چودری درباره ی اهمیت ترویج علم و ارتباطات علم نیز اظهار داشت: موضوع ارتباطات علم به سه دلیل خیلی مهم است. اول این که به دلیلهای تاریخی، زبان علم توسعه یافته به گونه ای که دیگر برای مردم عادی قابل درک نیست. بدین سبب دانشمندان باید بتوانند موضوع فعالیت و تحقیقات خودرا با مردم عادی مطرح کنند. برای اینکه علم بر زندگی همه افراد تأثیر می گذارد و باید بتوانیم به آنها بگوییم این مساله یا موفقیت ناشی از علم است. اما چرا مهم است؟ برای اینکه بودجه تحقیقات از مردم عادی و از پول مالیات آنها تامین می شود. اگر بتوانیم به آنها نشان دهیم علم به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک می نماید، یک طرفدار و مشتری بالقوه خواهیم داشت و از حمایت عموم برخوردار خواهیم شد. سومین دلیل این است که دانشمندان و جامعه باید با هم ارتباط داشته باشند. دانشمندان باید روی مسائلی کار کنند که برای جامعه مهم می باشد.
وی اظهار داشت: کامستک در این حوزه رویدادهای ظرفیت سازی منظم را برای اهالی رسانه و دانشمندان سازماندهی کرده است. دانشمندان باید بتوانند موضوعات علمی را به زبان ساده بیان کنند و اهالی رسانه نیز باید موضوعات علمی را ابتدا خود بفهمند و آنرا بطور مؤثر، قدرتمند و صحیح برای مردم بازگو کرده و با آنها به اشتراک گذارند. همین طور جایزه ارتباطات علم را داریم. اما مهمتر، در شش ماه گذشته یک مجله را به نام نشریه ارتباطات و دیپلماسی علمی تاسیس کردیم. این مجله یک نشریه برخط در سطح بین المللی است که نسخه چاپی نیز دارد و زمینه خوبی را برای توضیح علم به مردم عادی به زبان عامیانه و فرصت ارتباط بین دانشمندان با عموم مردم فراهم میکند.
محمد اقبال چودری، چهره شناخته شده شیمی آلی زیستی است که در سال ۲۰۲۱ برای «کشف مولکول های جذاب با کاربردهای درمانی» موفق به دریافت جایزه مصطفی(ص) شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد توسعه نهادهای علمی بدون اراده سیاسی حاکمیت کشورها ممکن نیست